لایحه ایجاد مناطق آزاد جدید که از سال1395 در مجلس شورای اسلامی طرح گردیده بود؛ بالاخره در 15اردیبهشتماه سال۱۴۰۰ و پس از کش و قوسهای فراوان میان مجلس و شورای نگهبان، ایجاد مناطق آزاد اینچهبرون، مهران، اردبیل، سیستان، بانه-مریوان، بوشهر و قصرشیرین، مورد تصویب مجمع تشخیص مصلحت نظام قرار گرفت و بیش از دوسال است که در ابتدای مسیر راهاندازی و فعالیت قرار گرفتهاند.
درحالی که از نیمهدوم سال۱۴۰۱ با اجرایی شدن ماده۲۳ قانون برنامه ششم توسعه کشور، وزارت امور اقتصادی و دارایی به عنوان متولی مناطق آزاد شناخته مطرح میشود؛ بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران که از نهادهای زیرمجموعه وزارت اقتصاد میباشد؛ با صدور بخشنامهای، اعطای هرگونه ارز دولتی (نیمایی) به تجار و صنعتگران مناطق آزاد را تحریم نموده است!
قریب به سهدهه از تشکیل مناطق آزاد در ایران میگذرد؛ مناطقی که بهواقع امروز فقط کلمه «آزاد» را با خود یدک میکشند و خبری از اجرای هیچیک مواد قانونی این مناطق که در سال1372 تحت عنوان «قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری-صنعتی جمهوری اسلامی ایران» به تصویب مجلس شورای اسلامی و تایید شورای نگهبان رسید، نیست؛ حتی قوانین بالادستی همچون بند11 سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری و همچنین ماده65 قانون احکام دائمی برنامههای توسعه کشور نیز، هیچگاه فرصت اجرا در مناطق آزاد را نیافتند!
در بین مدیران ارشد و سیاستگذاران مناطق آزاد ایران در طول سهدهه گذشته، برای نخستینبار مرحوم اکبر ترکان بود که از ضرورت تخصصی شدن مناطق آزاد و محوریت یافتن یک حوزه اقتصادی در این مناطق سخن به میان آورد. مهندس ترکان در اوایل آبانماه سال۱۳۹۳، در گفتوگو با خبرگزاری ایلنا گفت: در تمام دنیا، مناطق آزاد بهصورت تخصصی کار میکنند که درحال حاضر مناطق آزاد در ایران هم به این سمت رفتهاند؛ برای مثال محور اصلی اقتصاد کیش صنعت گردشگری است و محور اصلی اقتصاد منطقه آزاد چابهار ترانزیت و حملونقل بینالمللی تعریف شده است.
مسعود طباطبایی کارشناس مسائل اقتصادی در گفتوگویی با نشریه، به بحث تجارت در مناطق آزاد تجاری-صنعتی ایران پرداخت و بر استفاده صحیح از پتانسیل کریدورهای عبوری بینالمللی در این مناطق از کشور تاکید نمود.