بی‌تردید یکی از نخستین تصاویری که بعد از شنیدن مفهومی همچون مناطق آزاد تجاری-‌صنعتی در ذهن هر فرد مطلع یا غیرمطلعی نقش می‌بندد، مولفه معافیت مالیاتی بر کسب و کار و درآمد از هرگونه فعالیت اقتصادی و سرمایه‌گذاری در این مناطق است.

تغییر و تحولات صورت گرفته ظرف یک سال اخیر در نقشه سیاسی، سرزمینی حوزه قفقاز و افغانستان، جمهوری اسلامی ایران را با مشکلاتی مواجه کرده که مهم‌ترین بخش آن ایجاد محدودیت در حوزه‌های حمل و نقلی و ترانزیت بین‌المللی کشور است.

«آمریکایی‌ها چه بخواهند چه نخواهند منطقه ما در حال گذار از وضعیت ژئوپلیتیکی مدنظر و مطلوب آمریکایی‌هاست و حرکت به سمت شکل‌گیری یک وضعیت ژئواکونومیکی جدید آغاز شده است و نشانه‌های آن هم کاملا روشن است». این سخنان، بخشی از مصاحبه سردار نیل‌فروشان معاون عملیات سپاه پاسداران انقلابی اسلامی با خبرگزاری تسنیم است. سخنانی که نشان می‌دهد بخش میدان سیاست خارجی کشور به خوبی روند و ماهیت تحولات آتی در سطح منطقه را رصد می‌کند.

اهداف شکل‌گیری مناطق آزاد بر کسی پوشیده نیست؛ اهدافی که مناطق بر‌اساس آن تشکیل شدند و فعالیت خود را به‌طور رسمی در سال‌1372 آغاز کردند. رشد و توسعه اقتصادی‌، ایجاد اشتغال، حضور فعال در بازارهای جهانی و منطقه‌ای، صادرات غیرنفتی، ایجاد اشتغال مولد‌، جلب و تشویق سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی و صادرات مجدد مهم‌ترین اهدافی بود که منجر به تصویب قانون چگونگی اداره مناطق آزاد شد.

مناطق آزاد، ظرفیت‌های استراتژیک اقتصاد کشور هستند که می‌توانند تاثیر بسزایی در دوران تحریم و شرایط سخت اقتصادی داشته باشند؛ مناطقی که با ایجاد بسترهای زیرساختی کلان و نیز تعامل نسبی با کشورهای همجوار می‌توانند به مانند یک موتور محرک در مسیر کاهش تاثیر تحریم‌ها بر بدنه اقتصاد کشور، نقشی سازنده داشته باشند.