تبدیل ایران به هاب تجاری منطقه با اتصال شبکه‌ای مناطق آزاد

مشاور رئیس‌جمهور و دبیر شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی گفت: از کشور روسیه چندین منطقه آزاد خواهان همکاری با مناطق آزاد ایران شده‌اند که در گام نخست یک منطقه آزاد روسیه خواستار همکاری و ارتباط با منطقه آزاد انزلی و چابهار شده است؛ این یک طرح چهار مرحله‌ای است که مسکو را به اقیانوس هند متصل می‌کند. کشورهای جنوبی خلیج‌فارس نیز ابراز تمایل کرده‌اند که از طریق محور جنوب به شمال، از طریق ایران حوزه ترانزیت را در دستورکار قرار دهند.

به گزارش اخبار مناطق آزاد، حجت‌الله عبدالملکی درخصوص جایگاه مناطق آزاد ایران و نقش آن در اقتصاد بین‌الملل، گفت‌وگوی مفصلی با خبرگزاری اسپوتنیک روسیه انجام داده است. آنچه در ادامه می‌خوانید بخش اول این مصاحبه است.

سوال: ارتباط مناطق آزاد با یکدیگر به چه شکل بوده و چه زیرساخت‌هایی در این عرصه به‌وجود آمده است؟

پاسخ: در قانون، مزیت‌هایی برای تجارت میان مناطق آزاد در نظر گرفته شده که شاید مهم‌ترین آنها ترانزیت میان مناطق آزاد است، به شکلی که تسهیلات خوب گمرکی در این عرصه وضع شده و مناطق آزاد به عنوان یک سرزمین خارجی در نظر گرفته شده‌اند. به دنبال یک الگوی اتصال شبکه‌ای میان مناطق آزاد هستیم که قسمتی از آن تدوین و هم‌اکنون درحال اجراست. حلقه مهم این اتصال بی‌شکل حمل‌ونقل است؛ زیرا ایران حلقه اتصال جنوب به شمال و شرق و به غرب است و می‌تواند تجارت گسترده‌ای با سرزمین‌های دیگر داشته باشد که دسترسی به آب‌های آزاد ندارند. مناطق آزاد سرخس، اروند، چابهار، ارس و ماکو در این عرصه نقش مهمی دارند و ایران را به یک هاب تجاری در منطقه تبدیل کرده‌اند. در همین ایام به پیشنهاد کشور افغانستان، چابهار به عنوان هاب تجاری این کشور تعیین شده و کالاهای آنها از طریق این منطقه آزاد وارد و خارج می‌شود. بر همین اساس الگوی همکاری شبکه‌ای در حوزه حمل‌ونقل فعال شده و کار خود را پیش می‌برد. این موضوع، موردتوجه فعالان اقتصادی خارجی و مناطق آزاد سایر کشورها قرار گرفته است‌.

منطقه آزاد روسیه خواستار همکاری و ارتباط با منطقه آزاد انزلی و چابهار است؛ این طرح مسکو را به اقیانوس هند متصل می‌کند

در همین رابطه از کشور روسیه چندین منطقه آزاد خواهان همکاری با مناطق آزاد ایران شده‌اند که در گام نخست یک منطقه آزاد روسیه خواستار همکاری و ارتباط با منطقه آزاد انزلی و چابهار شده است. این یک طرح چهار مرحله‌ای است که مسکو را به اقیانوس هند متصل می‌کند. کشورهای جنوبی خلیج‌فارس نیز ابراز تمایل کرده‌اند که از طریق محور جنوب به شمال، از طریق ایران حوزه ترانزیت را در دستورکار قرار دهند. اخیرا میان ایران و روسیه نیز همکاری خوبی در حوزه ریلی آغاز شده است. یکی از خطوطی که مطالعات آن آغاز شده است از شمال ایران به جنوب متصل می‌شود که یک خط ریلی پهن‌محور است. مجموعه متولی روسی این پروژه مذاکرات را با منطقه آزاد آغاز کرده است و این خط ترانزیت به شکلی ترسیم می‌شود که ارتباط بین مناطق آزاد ایران را نیز تقویت می‌کند. از این خط برای حمل بار داخلی نیز استفاده می‌شود که صرفه اقتصادی و بازدهی این خط ریلی را ارتقا می‌دهد. این یک مگاپروژه است که می‌تواند در بسیاری از عرصه‌ها گره‌گشا باشد.

علاوه‌بر روسیه، مذاکرات با مناطق آزاد پاکستان، افغانستان، امارات متحده عربی، قطر، عمان، عراق، ترکیه، ازبکستان، سوریه، قرقیزستان و ارمنستان نیز آغاز شده تا یک شبکه بین‌المللی میان مناطق آزاد نیز شکل گیرد. خروجی این شبکه بین‌المللی این خواهد بود که منافع اقتصادی تمامی این کشورها به حداکثر ارتقا یابد. مناطق آزاد حلقه اتصال اقتصاد داخلی با اقتصاد جهانی هستند که این شبکه‌سازی می‌تواند در این حوزه بسیار موثر باشد. سرمایه‌گذاری مشترک، همکاری تجاری و توسعه تجارت ازجمله مزایای شبکه بین‌المللی مناطق آزاد است. ایران در ساخت مناطق آزاد مشترک با سیار کشورها صاحب سبک است و بر همین اساس مذاکراتی با روسیه انجام شده تا تفاهم منطقه آزاد مشترک با این کشور شکل گیرد. با عمان، ترکیه، پاکستان و عراق نیز چنین مصوباتی داشته‌ایم تا مناطق آزاد مشترک به‌زودی میان ایران و این کشورها تاسیس شود. در سفر رئیس‌جمهوری به ترکیه نیز تفاهم‌نامه میان ایران و ترکیه نهایی شد. سرعت این طرح خوب است، اما مشخصا با توجه به قوانین مورد‌نیاز، شاید اندکی زمان‌بر باشد.

در مناطق آزاد مشترک، قوانین برای طرفین یکسان است

سوال: منطقه آزاد مشترک چه ویژگی‌هایی خواهد داشت؟

پاسخ: در مناطق آزاد مشترک، قوانین برای طرفین یکسان است به شکلی که فعالین اقتصادی هر کدام از دو کشور، از منافع و تسهیلات یکسانی برخوردار خواهند بود. البته نوع مدیریت‌ها متفاوت است و هر کشور با توجه به قوانین خود می‌تواند مدیریت آن را تغییر دهد. شبکه مناطق آزاد این قابلیت را دارد تا کشورها را به سرزمین‌های دوردست در خاور دور و آفریقا نیز متصل کند. مشخصا تشکیل منطقه آزاد مشترک یک امر تحول‌آفرین است که می‌تواند در میان‌مدت نتایج ملموسی در حوزه تجارت داشته باشد.

کشورهای عضو بریکس و شانگهای برای حضور در مناطق آزاد ایران حضور ابراز تمایل کرده‌اند

سوال: عضویت ایران در پیمان شانگهای و گروه بریکس چه دستاوردهایی در حوزه مناطق آزاد خواهد داشت؟

پاسخ: پیمان شانگهای و گروه بریکس ظرفیت‌هایی دارند که به ما کمک می‌کنند برای مثال در مقابله با تحریم‌ها موفق‌تر عمل کنیم. از سوی دیگر باید توجه داشت که مناطق آزاد خود ظرفیتی عظیم هستند تا بتوان تحریم‌ها را خنثی کرد؛ هرچند که در اقتصاد ایران، مشکل اصلی تحریم‌ها نیستند. ایران امروز بیش از ۱۲۰میلیارد دلار فعالیت اقتصادی در عرصه بین‌الملل دارد که نشان می‌دهد عبور از تحریم‌ها ممکن شده است. با این وجود مناطق آزاد، به علت سهولت در تجارت، کمک‌کننده اقتصاد هستند. استقلال نهادهای مالی در مناطق آزاد، مولفه‌ای است که کمک می‌کند تا تجارت در مناطق آزاد بدون محدودیت پیش رود. بر همین اساس مناطق آزاد ایران به عنوان بهشت سرمایه‌گذاری به اعضای این پیمان‌های بین‌المللی معرفی شده‌اند.

نخستین ویژگی، پایین بودن هزینه تولید است. همچنین نیروی کار با کمترین هزینه تامین می‌شود. دومین ویژگی مهم مناطق آزاد، وجود زیرساخت‌های توسعه‌یافته است که کار را برای آغاز فعالیت آسان می‌کند. دسترسی به بازار هدف و سهولت کسب‌وکار از دیگر ویژگی‌های مهم مناطق آزاد است که آنها را در جهان منحصربه‌فرد می‌کند. مدیریت واحد آن مقوله‌ای است که مناطق آزاد را منسجم و تولید در آنها را آسان کرده است. معافیت‌های مالیاتی و گمرکی، پنجمین ویژگی منحصربه‌فرد مناطق آزاد است که اشتیاق را برای سرمایه‌گذاری افزایش می‌دهد.

پس از اطلاع‌رسانی در رابطه با این ظرفیت‌های مناطق آزاد، شاخص‌سازی در دستورکار قرار گرفت و پس از آن یکهزار بسته سرمایه‌گذاری به ارزش ۲۰میلیارد یورو در این مناطق تعریف شد؛ به این شکل که هر بسته تعریف یک پروژه مستعد در مناطق آزاد بود. مطالعات امکان‌سنجی اولیه هر بسته سرمایه‌گذاری انجام و مشخص شد که چه میزان نیاز به سرمایه است و چه ساختارهایی در دسترس است. مجوزهای سرمایه‌گذاری نیز صادر شده و دیگر سرمایه‌گذار نیاز نیست چندین ماه درگیر کار اداری شود.

در گام بعد در سال جاری، ۵رویداد بین‌المللی برگزار و در این نشست‌ها این بسته‌های سرمایه‌گذاری معرفی شد. آنچه که ما به صورت گسترده در دستورکار قرار دادیم، آگاه‌سازی متقاضیان است و تبلیغات خوب و متعددی در این عرصه انجام شد. این اقدامات سبب شد تا در ۱۰ماه ابتدایی امسال بیش از ۷۲۰هزار میلیارد تومان تقاضا برای سرمایه‌گذاری در مناطق آزاد دریافت شود. این درخواست‌ها درحال بررسی است و برخی از پرونده‌ها نیز جنبه اجرایی پیدا کرده است.

در همین راستا کشورهای عضو بریکس و شانگهای نیز ابراز تمایل کرده‌اند که در مناطق آزاد ایران حضور فعال داشته باشند. به تازگی مقامات هندی نیز اعلام کرده‌اند که عضویت ایران در بریکس سبب شده تا این کشور به سمت سرمایه‌گذاری در ایران سوق پیدا کند.

منطقه آزاد قشم نیز در این رابطه به عنوان همکار با کشورهای عضو شانگهای و منطقه آزاد کیش نیز به عنوان مرکز همکاری با کشورهای عضو بریکس تعیین شده‌اند.

منطقه آزاد انزلی نیز به عنوان مرکز همکاری با کشورهای اوراسیا تعیین شده است و این روند با جدیت ادامه خواهد داشت تا مناطق آزاد نیز همکاری خوبی با کشورهای عضو بریکس و شانگهای داشته باشند.