نقش موثر مناطق آزاد در خنثی‌سازی تحریمهاانتصاب سرپرست معاونت توسعه اقتصادی و سرمایه‌گذاری دبیرخانه شورایعالی مناطق آزادسازمانهای مناطق آزاد و ویژه اقتصادی ملزم به ارائه آمار عملکردی شدندارتقاء مزیت‌های قانونی مناطق آزاد، راهبرد تعیین شده از سوی دبیرخانه شورایعالیتوجه به به حوزه گردشگری در جهت جذب سرمایه‌گذار و توسعه اقتصادی مناطق آزادگشایش در فرآیند واردات خودرو به مناطق آزادتحول در تامین مالی پروژه‌های عمرانی مناطق آزاد با انتشار اوراق در بازار سرمایهچرا آمار صادات گمرک ج.ا.ا با گمرک مناطق آزاد مطابقت ندارد؟
به گزارش اخبار آزاد مناطق، براساس اسناد بالادستی، ایران باید در افق۱۴۰۴ میزبان ۲۰میلیون گردشگر خارجی در سال باشد و بر طبق آمارها، سهم ایران از تعداد گردشگران جهانی باید به یک‌ونیم درصد در سال۱۴۰۴ افزایش یابد؛ سهم کشور از درآمدهای گردشگری جهانی نیز باید به ۲درصد ارتقا یابد و همچنین پیش‌بینی شده است در سال نهایی، ما به درآمد ۲۵میلیارد دلاری از صنعت توریسم دست یابیم.
در این میان، مناطق آزاد کشور می‌توانند سهم قابل توجهی از تعداد گردشگر را به خود اختصاص دهند و صنعت گردشگری می‌تواند به یکی از شاخه‌های مهم منابع پایدار درآمدزایی در این مناطق بدل گردد.
بی‌شک با توسعه گردشگری در مناطق آزاد، برای برآوردن نیازهای گردشگران، خدمات حمایتی بیشتری نظیر رستوران و محل اقامت ساخته می‌شود؛ بی‌تردید گردشگران، تنها کسانی نیستند که از این امکانات بهره‌مند می‌شوند و ساکنین و مردم مناطق و شهرهای پیرامونی نیز هم از این زیرساخت‌ها بهره‌مند می‌گردند و قطعا این اتفاق در حوزه اقتصادی و رضایت‌مندی عمومی نقش مهمی در جوامع محلی در مناطق آزاد خواهد داشت.
در این گزارش به نقش تکاثری در تبعات مثبت بر گردشگری و نقش کلیدی آن بر ایجاد درآمدهای پایدار در مناطق آزاد اشاره شده و مهم‌ترین این تاثیرات را بر توازن اقتصاد ملی، رشد اقتصادی، افزایش تولید ناخالص داخلی و ملی، توزیع عادلانه فعالیت اقتصادی در جوامع محلی، ثبات پول و حفظ نرخ تورم می‌توان برشمرد.
وجود منابع طبیعی منحصربه‌فرد در مناطق آزاد و اقلیم‌های گوناگون، اختلاف درجه حرارت و بارندگی و وجود مراکز گردشگری طبیعی با ویژگی‌های خاص در این مناطق، شرایطی بسیار مناسب برای توسعه اکوتوریسم در مناطق آزاد مهیا نموده است؛ امری مهم که تحقق و گسترش آن براساس موازین علمی و استاندارهای جهانی نه تنها می‌تواند بهبود کیفیت منابع طبیعی موجود و جلوگیری از نابودی آن را به همراه داشته باشد، بلکه بر توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جوامع محلی و بومی مناطق آزاد که بخش جدایی‌ناپذیر از عرصه‌های منابع طبیعی را تشکیل می‌دهند نیز تاثیرگذار باشد.
برپایی نمایشگاه‌های مختلف در مناطق آزاد، فرصت گردشگری را در کنار شناساندن ظرفیت‌های این مناطق و تاثیراتی را در حوزه اشتغال، درآمدزایی، ارزآوری، پویایی جریان‌های مولد اقتصادی، سرمایه‌گذاری و جذب سرمایه و فعال کردن جریان‌های مولد اقتصادی و تقویت فرهنگی ایجاد می‌کند.
همان گونه که بیان شد، گردشگری در چارچوب الگوهای فضایی خاصی عمل می‌کند و یکی از این الگوهای مکانی و فضایی در کشور می‌تواند مناطق آزاد تعریف گردد. بی‌تردید در نمونه‌سازی الگوی گردشگری در مناطق آزاد، نمونه بسیار خوب و موفقی همانند کیش را در پرونده این مناطق داریم که این خود گوشه‌ای از ظرفیت عظیم این حوزه در دیگر مناطق آزاد نیز می‌تواند باشد.
با توسعه گردشگری در مناطق آزاد، برای برآوردن نیازهای گردشگران، خدمات حمایتی بیشتری نظیر رستوران و محل اقامت ساخته می‌شود؛ توسعه زیربناهای گردشگری سهم زیادی در تغییرات شکل و کارکرد نواحی مناطق خواهد داشت و تصویر این مناطق تحت تاثیر انواع هتل‌ها و خدمات جانبی ارائه شده، قرار می‌گیرد و به نوعی شکلی مدرن‌تر از مناطق پیرامونی خود خواهد یافت.
پیش از هر چیزی، گردشگری یک مسئله اقتصادی است که در آن در مبادله آزاد بازدیدکننده شکل می‌گیرد و تجارت مسافرت بر پایه کنش پذیرش سرمایه‌داری در قالب فوردیسم و سودآوری را در تسخیر فضا به وسیله گردشگری به نمایش می‌گذارد؛ از این رو گردشگری در فرآیند عرضه و تقاضا جلوه‌هایی از توسعه را بازمی‌نماید.
کارشناسان اقتصادی با تاکید بر جنبه‌های مختلف گردشگری، نقش آن را در پویایی اقتصادی بسیار مهم دانسته و سعی بر آن دارند تا با شناخت ابعاد گردشگری، راه‌های توسعه را در این افق بازجویند؛ از این رو اقتصاد گردشگری را می‌توان از زوایا و چشم‌اندازهای مختلف مورد بررسی قرار داد.
گردشگری، فعالیت اقتصادی پردامنه‌ای است که شامل صدها بنگاه اقتصادی می‌شود که برخی از آنها بزرگ بوده، ولی بخش زیادی از آنها کوچک هستند، ازجمله شرکت‌های هواپیمایی، خطوط حمل و نقل، آژانس‌های مسافرتی، صنعت هتلداری، رستوران‌ها و مراکز خرید را می‌توان نام برد و همچنین می‌توان به خدمات پذیرایی و بخش‌هایی از مغازه‌های خرده‌فروشی، فروشگاه‌های مواد غذایی و پمپ بنزین و… به عنوان مدل‌های کوچک نگریست.
بر این اساس، می‌توان بیان داشت گردشگری با ارزش افزوده قابل ملاحظه در واقع در لایه‌های بالا، حرکتی اقتصادی می‌نماید که دارای فواید اقتصادی مستقیم و غیرمستقیم فراوانی در محیط پیرامونی خود است.
اما خارج از این دیدگاه، هر چند گردشگری گذران اوقات فراغت را در برمی‌گیرد، ولی در اصل مصرف اوقات فراغت است که در روندی از اقتصادی شدن امر اجتماعی شکل می‌گیرد و بی‌تردید گردشگری بدون کنش و واکنش مهمان و میزبان نمی‌تواند وجود داشته باشد و از آنجا که در ازای این کنش و واکنش، مبادله پول صورت می‌گیرد؛ گردشگری را نمی‌توان صرفا یک موضوع فرهنگی به حساب آورد و یا آن را حرکتی غیراقتصادی دید.
در این میان گردشگری موجب جلب مسافران به شهرها می‌شود و این نوبه، خود به معنای درآمد و سود برای مناطقی است که گردشگران در آن هزینه می‌کنند و همچنین درآمد به دست آمده از گردشگران، باعث درآمد و سود برای سازمان‌هایی است که گردشگران در آن مناطق پول خرج می‌کنند و این گردش مالی باعث ایجاد درآمد بیشتر، گردش بیشتر و نهایتا رونق اقتصادی در مناطق آزاد می‌شود و در واقع گردشگری، به بنیانی مستحکم در پویایی اقتصاد پایدار مناطق آزاد بدل خواهد شد.
غالبا حرکت این سه گروه به طور سازگاری با هم همسو است و این همسویی، شرط اصلی شکوفایی اقتصاد گردشگری در یک سازمان است؛ اگر اهداف این گروه‌ها با هم هماهنگ نباشد، امید کمی به شکوفایی گردشگری در بلندمدت وجود خواهد داشت.
رویکرد اقتصاد گردشگری در مناطق آزاد بر پایه اقتصاد آزاد و در چارچوب عرضه و تقاضا شکل می‌گیرد؛ از این رو شناخت عرضه و تقاضای گردشگری، شناخت بازار را به دنبال دارد که راهگشای درک اقتصادی از گردشگری است. تقاضای گردشگری متجانس و یکسان نبوده و دارای الگوها و گونه‌های متفاوتی است که نشان دهنده گرایش اقتصادی بازار گردشگری به سوی مصرف‌کنندگان یا همان گردشگران است. در این راستا، یکی از شیوه‌های بررسی تقاضای گردشگری، شناخت وضعیت مسافرت گردشگران با وسیله نقلیه‌های متفاوت و همچنین زمان‌های سفر به یک مقصد گردشگری است.
عرضه گردشگری در مناطق آزاد در برگیرنده محصول گردشگری بوده که شامل مجموعه‌ای از جاذبه‌های گردشگری، دسترسی و حمل و نقل، امکانات و تسهیلات زیربنایی، خدمات مهمان‌نوازی و عناصر نهادی و سازمانی است که بی‌شک مناطق آزاد با توجه به ایجاد زیرساخت‌های خوبی که در طول چند سال گذشته داشته‌اند، می‌توانند با درگیر کردن بخش خصوصی، شرایط رفاه و جذب گردشگر را بیش از بیش در مناطق ایجاد کنند و به نوعی هیچ تبلیغی برای جذب گردشگر، بهتر و تاثیرگذارتر از رضایت خود او نیست.
در این میان، برای محاسبات اقتصادی گردشگری به دو ضریب فزآینده اشاره می‌شود، که اولی ضریب افزایش درآمد و دومی ضریب افزایش اشتغال است که هر دو این مقوله‌ها دارای اهمیت بسیاری هستند.
این دو پارامتر اقتصادی، بنیادی‌ترین بستر تحلیل اقتصادی را در ارتباط با پیامدهای اقتصاد گردشگری مناطق آزاد فراهم می‌آورد.
در این میان بعد تقاضا در رابطه با اقتصاد گردشگری، در چارچوب محاسبه هزینه‌های گردشگری صورت گرفته و به بررسی هزینه یک گردشگر در قبال خدماتی می‌پردازد که به آنها تعلق می‌گیرد و متمایز از خدماتی است که به میزبان یا ساکنان مناطق ارائه می‌شود.
در واقع با ورود گردشگران به مناطق آزاد، تقاضا برای خدماتی از قبیل اقامت، پذیرایی، حمل و نقل و نظیر اینها شکل می‌گیرد که برطرف کردن آن توسط میزبان برای گردشگران، بعدی از اقتصاد گردشگری را در ارتباط با تقاضای گردشگری در برمی‌گیرد.
با توسعه گردشگری و بازدید گردشگران از حوزه‌های جذاب مناطق آزاد، نیاز گردشگران به بخش‌های گردشگری بیشتر می‌شود. توسعه گردشگری باعث پویایی اقتصاد سایر بخش‌های مناطق می‌گردد و سود اقتصادی و درآمد حاصل از فعالیت گردشگری به صورت مستقیم و غیرمستقیم برای سازمان‌های مناطق آزاد قابل بررسی می‌باشد.
رشد اقتصادی که خود ناشی از سرمایه‌گذاری در حوزه گردشگری در مناطق است، در آینده می‌تواند ایجاد درآمد و اشتغال پایدار نماید، چراکه به لحاظ اقتصادی درآمد حاصل از گردشگری خارجی و حتی داخلی برای هر کشوری در حکم صادرات قلمداد می‌شود.
منافع و درآمدهای مستقیم گردشگری، پول‌هایی است که گردشگران و مسافران مستقیما صرف خرید کالا و خدمات می‌کنند و سازمان‌های ارائه دهنده محصولات و خدمات، آن را دریافت می‌‌نمایند و مزایای غیرمستقیم هم از طریق گردش وجوهی است که مسافر در مقصد خرج می‌کند و این پول در سامانه‌های اقتصادی مناطق آزاد به جریان می‌افتد و سبب تحرک چندباره اقتصادی مناطق و افزایش سطح درآمدی مردم می‌شود، که این همان اثر تکاثری است که حوزه گردشگری به شکل غیرمستقیم بر مناطق آزاد می‌گذارد.
امروزه مناطق موفق که نامشان به عنوان یک مقصد گردشگری مطرح می‌شود، بخش مهمی از اقتصادشان را از محل فرصت‌های جذب و ساماندهی اشتغال و مسائل مربوط به گردشگری اداره می‌کنند و از آنجایی که روش‌های سنتی درآمدزایی در مناطق، پاسخگوی هزینه‌های فزآینده اداره مناطق نیست، گردشگری توانسته است به عنوان صنعتی اشتغال‌زا، درآمدزا و منبع درآمدی پایدار توجه مدیران را به خود جلب کند.
– تاسیس و بازسازی مجموعه‌های گردشگری، تفریحی در حوزه مناطق آزاد و محدوده‌های آن با مشارکت بخش خصوصی و یا سرمایه‌گذاری مستقیم سازمان‌ها.
– برپایی نمایشگاه‌های متنوع، جشنواره‌ها، همایش‌های ملی و بین‌المللی و استفاده از فرصت‌های مناسب و نیز استفاده بهینه در زمان برگزاری این فعالیت‌ها برای معرفی جاذبه‌های گردشگری منطقه.
– ارائه نیازمندی‌های متنوع اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و خدماتی به گردشگران در قالب شیوه‌های متنوع اطلاع‌رسانی نوین.
– ایجاد بسترهای لازم برای رفع نیازهای تفریحی و فراغتی گردشگران مناطق ازجمله فضای سبز، بوستان‌ها، پارک‌ها، مراکز خرید، تفریحات دریایی و… در نقاط مختلف منطقه‌ای در مناطق آزاد.
– احیا و بازسازی جاذبه‌های تاریخی، فرهنگی موجود در مناطق آزاد و توسعه همه‌جانبه میراث تاریخی این مناطق.
– توسعه گسترش فضاهای مدرن همچون بسط مراکز فرهنگی، تئاتر، سینماها، کنسرت‌ها (ملی، منطقه‌ای و محلی)، تلفیق و ترکیب سنت و مدرنیته در حوزه‌های بازسازی فضاهای گردشگری در مناطق.
– ایجاد فعالیت‌های تفریحی و فراغتی، مهیج، پویا و انعطافی با برنامه‌ریزی‌های مدرن و به‌روز در جهت جذب گردشگر.
– گسترش کیوسک‌های اطلاع‌رسانی گردشگری در نقاط مختلف مناطق آزاد و تعبیه و افزایش دستگاه‌های مکان‌یابی برای گردشگران به صورت چند‌زبانه.
– ایجاد تغییر نگرش در جوامع محلی نسبت به گردشگران برای جذب پایدار توریسم در مناطق آزاد.
– ایجاد راهکارهای مناسب برای تقویت حل مشکلات گردشگری و کنترل معظلات (تخریب فضای سبز، عدم امنیت گردشگر، نحوه ارائه خدمات به توریسم، حمل و نقل داخلی و خارجی به گردشگران و…)
– ارائه مدیریت اجرایی مناسب برای ارائه اطلاعات صحیح از اماکن تاریخی و فرهنگی به گردشگران.
– رفع ناهماهنگی‌ها در جهت ارائه خدمات و برنامه‌ریزی‌های متنوع به گردشگران و مسئول بودن تمام نهادهای متولی نسبت به ایجاد هرگونه مشکل و تلاش همه‌جانبه برای حل مشکلات و مسائل گردشگران در مناطق آزاد.
– کنترل ارائه اطلاعات و جلوگیری از اطلاعات ناقص در زمینه‌های مختلف این حوزه به گردشگران.
– طراحی سایت‌های گردشگری مجازی، معرفی ظرفیت‌های گردشگری در رسانه‌های اختصاصی در جهت ترغیب گردشگران و تبلیغات وسیع در جهت معرفی ظرفیت‌های گردشگری مناطق آزاد در حوزه‌های مختلف.
– حمایت از مشارکت بخش خصوصی، انجمن‌ها و سازمان‌های مردم نهاد بومی در قالب ارائه دستاوردها و فعالیت‌های فرهنگی محلی به گردشگران در مناطق آزاد.
توسعه صنعت گردشگری در نقاط مختلف دنیا، نقش موثری در کاهش بیکاری و بهبود توزیع درآمد دارد، تا جایی که در برنامه‌ریزی و مدیریت جهان، سرمایه‌گذاری در بخش گردشگری در اولویت برنامهریزیها قرار گرفته و جایگزین درآمدهای ناشی از ساخت و ساز و فروش زمین شده است.
این اصل اقتصادی در دنیای امروز پذیرفته شده است که گردشگری عامل مهم توسعه اقتصادی پایدار و ایجاد اشتغال است و از صنایعی است که از لحاظ درآمدزایی و اشتغال‌زایی بسیار قابل توجه می‌باشد.
فعالیت در این صنعت در صورت برخورد مدبرانه و برنامه‌ریزی مناسب، موجب تعامل و رشد فرهنگ‌ها نیز شده و به بازشناسی هویت تاریخی و اجتماعی نیز در مناطق آزاد منجر خواهد شد.
توجه به توسعه و رونق گردشگری موجب ارتقای اقتصاد مناطق آزاد، ایجاد منابع درآمدی مستقیم برای سازمان، کمک به گردش اقتصادی در بخش‌های مختلف سازمان، کمک به رفاه و عدالت اجتماعی میان جوامع محلی و شهروندان مناطق آزاد و زمینه‌سازی برای مشارکت اجتماعی و اقتصادی شهروندان مناطق است.
مناطق آزاد با تاکید بر توسعه فعالیت‌های عمران گردشگری، نوسازی بافت‌های تاریخی و دیدنی و بازسازی فضاهای تفریحی در این حوزه از طریق ارائه تسهیلات مناسب، کمک فراوانی به توسعه پایدار و نیز افزایش درآمد سازمان‌ها خواهند کرد.
دیدگاهتان را بنویسید