مناطق آزاد؛ خوب‌های جایگزین

سرآمد اهداف تأسیس مناطق آزاد، پیشی‌گرفتن بر جریان «اقتصاد رایج» کشورها که به مرور زمان فاقد خواص پیشبرنده و پیشتازانه می‌شوند، است! در جهان پر از منابع، امکانات، موانع و رقیب، ترویج فرهنگ «رشد و توسعه» امری لحظه‌ای، مستمر و پایدار است؛ از این‌رو مناطق آزاد را دارای قوانین و مقرراتی می‌دانند که قابلیت انعطاف در چالش‌ها، پیچ‌ها و سرعت عبور اقتصادی از لابه‌لای موانع و رقبا را در خود داشته باشد.
اما متأسفانه در ایران، به دلیل تعارضات دستگاه‌های دولتی و درک‌نکردن فرصت‌ها و مزیت‌های مناطق آزاد و نیز فقدان مدیریت‌های کارآمد در آنها، تاکنون هیچ اجماع جامع و عمومی‌ای نسبت به کارکرد مثبت مناطق آزاد پدیدار نشده است. در چهار سال دولت تدبیر و امید که مناطق آزاد تاحدودی هدفمند و شفاف‌تر از گذشته عمل کرده‌اند، با‌ اینکه فاقد بودجه دولتی بوده‌اند؛ اما توانسته‌اند ۷۵درصد از درآمد خود را صرف توسعه جوامع محلی و زیرساخت‌های عمرانی کنند؛ درحالی‌که این عدد متأسفانه در بودجه ملی در سالیان اخیر، فقط ۱۰ تا پنج درصد را شامل بوده و نیز در ستاد اقتصاد مقاومتی برای سال ۹۵، مناطق آزاد موظف به افزایش سی درصدی صادرات شده‌اند که این درصد را در پایان همین سال محقق کرده‌اند.
اگر همین دو رقم را نشان متفاوت‌بودن امکان و شرایط رشد و پیشرفت این مناطق نسبت به اقتصاد کلان ملی بگیریم، کافی است بدانیم حرکت متمرکز و هدفمندتر، همراه با داشتن مدیریت‌های فکور، خلاق، لایق و شایسته، می‌تواند مناطق آزاد را علمدار و پیشاهنگ رشد و بایسته توسعه ملی کند.
این ضرورت در هنگامه‌ای که رهبری معظم انقلاب شرایط کشور را در «جنگ اقتصادی» تصویر و قلمداد کرده‌اند، باید ما را وادار کند با رفع اشکالات موجود از مناطق آزاد و ویژه اقتصادی، ماشین جنگ اقتصادی ایران را اصلاح کرده و تولید را بهبود بخشیده، صادرات را افزایش و واردات را کاهش داده و به جذب منابع مالی خارجی بپردازیم و به تکنولوژی‌های پیشرفته‌ای که در قبضه رقبای جهانی است، دست بیابیم.اصلی‌ترین اولویت در کنار کارآمد‌کردن و نوسازی ماشین جنگ اقتصادی ایران، بازارافزایی و گستره میدان تقاضاسازی برای مصرف تولیدات ایرانی است.
به‌ نظر می‌رسد نزدیک‌ترین، دردسترس‌ترین و تحقق‌یافتنی‌ترین بازار پذیرش و افزایش صادرات کالاهای ایرانی، شناخت، تفاهم، تعامل و ورود به بازار حدود ۱۳ کشور همسایه با حدود ۴۰۰ میلیون نفر جمعیت است که تاحدود بسیاری با فرهنگ و آداب و ادبیات ما آشنایی دارند.استقرار مناطق آزاد جدید در گستره مرزهای محروم کشور مانند ایلام، بوشهر، سیستان، اینچه‌برون، جاسک، اردبیل و کردستان، علاوه بر رفع محرومیت‌های مناطق، این مرزها را به پل ارتباطی تخصصی- اقتصادی ایران با کشورهای همسایه و روبه‌روی هریک از این مناطق مبدل خواهد کرد.
امیدواریم با رأی نمایندگان ملت به لایحه تأسیس مناطق آزاد، زمینه‌ای برای بهسازی اقتصاد و جایگزینی برای قاچاق و چاره‌ای برای برخی اقدامات بی‌رمق و پراکنده به‌ نام مبادلات مرزی، بازارچه‌های مرزی، کولبری‌ها و ته‌لنجی‌ها… فراهم شود.

محمدعلی زم ـ معاون فرهنگی دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد