نقش موثر مناطق آزاد در خنثی‌سازی تحریمهاانتصاب سرپرست معاونت توسعه اقتصادی و سرمایه‌گذاری دبیرخانه شورایعالی مناطق آزادسازمانهای مناطق آزاد و ویژه اقتصادی ملزم به ارائه آمار عملکردی شدندارتقاء مزیت‌های قانونی مناطق آزاد، راهبرد تعیین شده از سوی دبیرخانه شورایعالیتوجه به به حوزه گردشگری در جهت جذب سرمایه‌گذار و توسعه اقتصادی مناطق آزادگشایش در فرآیند واردات خودرو به مناطق آزادتحول در تامین مالی پروژه‌های عمرانی مناطق آزاد با انتشار اوراق در بازار سرمایهچرا آمار صادات گمرک ج.ا.ا با گمرک مناطق آزاد مطابقت ندارد؟
به گزارش اخبار آزاد مناطق، اصلا مگر می‌توان سرزمین ستارگان، جنگل همیشه سبز حرا، غار نمکی و روستاهای بکر و دست نخورده قشم را نادیده گرفت. مگر می‌شود سواحل آرام زیباکنار انزلی را خالی از گردشگر تصور کرد یا جزیره کیش را که با جاذبه‌های ورزش دریایی به یکی از مفرح‌ترین نقاط کشور تبدیل شده، خالی از گردشگر تصور نمود؟! این مناطق هر کدام شگفتی‌هایی در دل دارند که در دنیا بی‌نظیر است. آگاهی از کمبودها و تنگناهای بخش گردشگری، برنامه‌ریزی صحیح و استفاده از فرصت‌ها و نقاط قوت مناطق آزاد می‌تواند زمینه شکوفایی و توسعه پایدار را فراهم کند و از طرفی تهدیدات و نقاط ضعف را به حداقل برساند.
ضمن آنکه بومی‌سازی و به کارگیری تجارب موفق بین‌المللی سبب فراهم شدن شرایط برتر برای توسعه صنعت گردشگری و مناطق آزاد خواهد شد، به شرط آنکه راهبردهایی همچون مرمت و احیای آثار تاریخی، تامین زیرساخت‌های مورد نیاز و استفاده از ظرفیت‌ها و مشوق‌های قانونی جهت جذب سرمایه‌گذار و تسهیل در ورود گردشگران خارجی در دستورکار متولیان امر و دستگاه‌های ذیربط نیز قرار گیرد.
البته که خسارت ناشی از تحریم و بیماری کرونا بر صنعت گردشگری را نباید نادیده گرفت، اما اگر از مدت‌ها پیش شرایط پیشرفت این صنعت در کشور ایجاد می‌شد، اکنون می‌توانستیم با برنامه‌ریزی دقیق از پس شرایط پیش آمده برآییم. البته نباید این وضعیت، صنعت گردشگری را ناامید کند؛ ضمن اینکه شاهدیم که شدت اعمال محدودیت‌های ناشی از بحران کرونا کاسته شده است؛ لذا در این شرایط باید برنامه‌ای تازه در راستای جبران اندکی از زیان‌های فعالان گردشگری ارائه گردد.
معاون فرهنگی، اجتماعی و گردشگری سازمان منطقه آزاد انزلی:
سیدحجت مهدوی سعیدی، معاون فرهنگی، اجتماعی و گردشگری سازمان منطقه آزاد انزلی در گفت‌وگویی به نقاط ضعف و قوت مناطق آزاد در جذب گردشگر اشاره کرد و فقدان فرهنگ شفاف گردشگری را مهم‌ترین نقص مناطق آزاد کشور دانست.
مهدوی سعیدی افزود: ایران کشوریست که به لحاظ ژئوپلتیک و اکوسیستم و منابع سرشار طبیعی و مصادر بیکران هنری و پتانسیل بی‌نظیر فرهنگی گردشگری، در جهان کشوری ممتاز و بسیار کم‌‌نظیر است. باید دانست که گردشگری که فقط با فساد و تباهی همراه نیست که از امتناع آن در ایران اسلامی سخن ساز کنیم! امروز گردشگری با شاخه‌ها، شعب و ظرفیت‌های جاذب متعدد یک امکان اقتصادی و یک فن راهبردی و یک صنعت پیشرو در جهان است که می‌تواند تحقیقا کانون جذب روزافزون را برای هر گردشگر جهانی در هر فصل از فصول سال فراهم کند.
ما امروز در منطقه زیبای انزلی در مسیر تمهید و تنظیم جنبه‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری این امکان خاصه در شرایط کرونایی هستیم تا با توجه به کشورهای پیرامونی و با عنایت به رایزنی‌های سیستماتیک با دولت‌های همسایه و بهره‌برداری از بستر اوراسیا و هکذا سایر مزیت‌های داخلی و بین‌المللی، شرایط توریسم فرهنگی منطقه زیبای انزلی را به جایگاه اصلی آن برسانیم.
معاون فرهنگی، اجتماعی و گردشگری سازمان منطقه آزاد انزلی خاطرنشان کرد: یکی از ضعف‌های بروکراتیک و تکنوکراتیک جاری در مناسبات ما گاه جهل و جهالت و گاه هم عادت مزمن به شعارزدگی و روزمرگی و به تاخیرافکنی کارها می‌باشد! چیزهایی که در یک کلام متاسفانه در تضاد با آیین‌نامه مناطق آزاد، جزیره‌گرایی رفتار کردن ما در این قلمرو است. توسعه با هر رویکرد تبیینی در دنیا با مغزهای توسعه یافته جلو می‌رود. زه تعبیر مولانا که من او را شاعر توسعه‌گرا می‌دانم:
ذات نایافته از هستی بخش
کی تواند که شود هستی بخش!
وی در پاسخ به اینکه چگونه می‌توان بحث گردشگری را با توجه به شرایط تحریم و بیماری کرونا دوباره رونق داد و اینکه در این دوران چه راهکارهایی پیش‌بینی می‌شود، اظهار داشت: کشور ما به ملاحظات و حیثیات مختلف، کشور حادثه‌های پیاپی و رویدادهای مبهم است؛ لذا باید با این نگاه و این رهیافت و تجربت علاج واقعه قبل از وقوع بکنیم و به لحاظ فرهنگی و اجتماعی مدیریت بحران را بیاموزیم که اتفاقا در راستای اوامر دبیرخانه هم است باید شیوه‌نامه‌ها و مکانیزم‌های اجرایی و نظری این مهم را تعقیب و تضمین کنیم.
در شش ماهی که بنده معاونت سازمان را در اختیار گرفته‌ام که مقارن با ورود نامیمون و مشمولیت بیماری کرونا بوده است با این بیامیزم و چشم‌انداز حرکت کرده‌ام فرض می‌کنیم ان‌شالله روند کرونا به امحاء برود و تهدید، فرصت شود.
فکر می‌کنم در این مدت کوتاه که گام اول حضور من بود، چیزی نبود در فعالیت روزانه که عاری و خالی از مبارزه استراتژیک با کرونا نبوده باشد. همزمان با هفته گردشگری یک نمایشگاه گردشگری و یک نشست علمی و تخصصی با اندیشمندان و فعالین اقتصادی در حوزه صادرات و واردات کالاهای اساسی خواهیم داشت. برنامه دفاع مقدس ما نیز اساسا با چنین دیدگاهی و با چنین سمت و سوی ارائه و اداره خواهد شد به لطف الهی.
اگر ما تعریفی پیرامونی و ضمائمی از پدیده صنعت گردشگری داشته باشیم و بدانیم امروز ده‌ها گرایش، تخصص و کارکرد در این زمینه برای تولید ثروت فعال است، بهتر می‌توانیم به این استنتاج رهگشاء دست یابیم که مناطق آزاد خصوصا انزلی نمی‌تواند به بهانه واهی ازجمله سواد کم در امر اهمیت گردشگری برای تولید مزیت‌های توسعه و ثروت نسبت به آن بی‌مبالات باشد.
مهدوی سعیدی خاطرنشان کرد: نباید نسل ما نسل سوخته و نسل بالتمامه ناکام باشد! بی‌تردید در مقام واقع، مردم ما ولی نعمت ما هستند؛ چیزی که ولی امر مسلمین بارها و بارها در پیام‌های خود به آن تذکر راهبردی داده‌اند. نباید هر کسی را در این امر به کار گماشت فقط و فقط.
وی افزود: کسانی باید که با تکیه به خرد جمعی، تخصص، شفقت، پاکدستی و درک عمیق و جامع، عملا مسائل توسعه را حل کرده و مهمات آن را جلو ببرند، نیایند و با شعارگرایی و مواعید مجوف توخالی، سرمایه‌های انسانی و کالایی را نسوزانند، بلکه با رویکردهای عملیاتی شرکت‌های دانش‌بنیان و هکذا شبکه‌های صادراتی و استفاده از هلدینگ شرکت‌های چابک برای تحقق ایده‌های نو و شکوفایی و هدایت و راهبری استعدادها و تقویت سمن‌ها و توانمند نمودن جوامع روستایی و شهری و اجرای طرح توانمند‌سازی بانوان و تهیه طرح آموزش جامع و… عملا و قدما آشنا باشند.
لازم است که مسئولین دبیرخانه و مدیران عامل سازمان‌ها با قوای ثلاث کشور در ارتباط ارگانیک کاری و اجرایی باشند تا اِعمال حاکمیت و امر پیشبرد اهداف سازمانی مخدوش و مضروب نگردد؛ کاری که بنده و همکاران خوب و کارآمدم امروز با همه قوا چه در تاسیس هتل‌ها، بوم‌گردی‌ها، گردشگری دریایی، تاسیس رستوران‌ها و شناخت و استخدام امکانات تفریحی مانند آکواریوم و دلفیناریوم و ایجاد پارک فضایی و تدوین علمی و تخصصی و تسریع آموزش‌های سازمانی و آموزه‌های علمی و تجاری گردشگری و چه در زمینه برپایی زیرساخت‌ها و مادری از فیزیکی به شدت و مدت در دستورکار و اجرا داریم.
معاون فرهنگی اجتماعی و گردشگری سازمان منطقه آزاد ارس:
یوسف داداش‌زاده، معاون فرهنگی اجتماعی و گردشگری سازمان منطقه آزاد ارس نیز در گفت‌وگویی به نقاط ضعف و قوت مناطق آزاد در بحث گردشگری پرداخت و از جاذبه‌های گردشگری و اقدامات انجام گرفته درخصوص بحث گردشگری در ارس سخن گفت.
داداش‌زاده افزود: مناطق آزاد ازجمله منطقه آزاد ارس در جذب گردشگر داخلی بسیار موفق و در جذب سرمایه‌گذار داخلی نسبتا موفق بوده‌اند. ولی در مورد جذب گردشگر خارجی علی‌رغم کسب موفقیت‌های قابل توجه، اما با شرایط ایده‌آل فاصله چشمگیری دارند. دلیل عدم دستیابی به شرایط ایده‌آل در جذب گردشگر خارجی، بخشی مربوط به پروپاگاندای بین‌المللی موجود علیه ایران است که گردشگران خارجی را برای ورود به ایران بی‌میل می‌کند.
هر چند با مرور خاطرات گردشگران خارجی مشخص می‌شود که آنها بعد از سفر به ایران تصور واقع‌بینانه‌تری نسبت به ایران بدست آورده‌اند که اتفاقا تجربه بسیار مثبت و لذت‌بخشی بوده است. لذا می‌توان حتی از صنعت گردشگری به عنوان یک راهبرد برای خنثی کردن پروپاگاندای منفی علیه کشورمان در سیاستگذاری‌های کلان کشور استفاده کرد. نکته مهم دیگر که باید بدان توجه کرد، این است که معمولا سرمایه‌گذاران بخش گردشگری از بین گردشگران یک مقصد هستند؛ لذا رونق گردشگری در واقع همزمان رونق بازاریابی برای جذب سرمایه‌گذار نیز به حساب می‌آید.
معاون فرهنگی اجتماعی و گردشگری سازمان منطقه آزاد ارس در مورد عدم موفقیت در جذب سرمایه‌گذار خارجی نیز به موارد زیر اشاره کرد:
۱) فقدان کانال‌های پولی و مالی و محدودیت‌های واردات و صادرات به دلیل تحریم‌های ظالمانه استکبار جهانی که بر کسی پوشیده نیست. دوم، به خاطر پایدار نبودن قوانین و سیاست‌های مربوطه که حتی با تغییر دولت‌ها می‌توانند تغییر کنند که این به نوبه خود امنیت سرمایه‌گذاری‌های کلان را پایین می آورد.
۳) وضعیت گردشگری مناطق آزاد از دو لحاظ با کشورهای دیگر قابل مقایسه است. اولی ایجاد زیرساخت‌های گردشگری و دومی جذب تورهای خارجی. در ارتباط با مورد اولی، مناطق آزاد به خوبی توانسته‌اند از تجربیات کشورهای دیگر استفاده کنند. در واقع بسیاری از مطالعات، طراحی‌ها و امکان سنجی‌های صورت گرفته با مطالعه نمونه‌های موفق دنیا تدوین شده‌اند.
به عنوان مثال دهکده سلامت ارس نمونه شاخصی است که با مطالعه خدمات ارائه شده در کشورهای موفق و با مدنظر قرار دادن ارزش‌های فرهنگی کشور تهیه شده است. ولی در مورد دومی به خاطر دلایلی که در بالا ذکر شد و همچنین به سبب عدم حضور پررنگ در نمایشگاه‌های بین‌المللی و تدوین سند جامع معرفی و بازاریابی پتانسیل‌های گردشگری در کشورهای هدف، به موفقیت چندانی در مقابل رقبای بسیار قدرتمند منطقه‌ای دست نیافته است.
برخلاف محدودیت‌های مربوط به تحریم‌ها که خارج از کنترل و مدیریت ما است، در مورد محدودیت‌های کرونا می‌توان اقدامات خوبی برای احیاء صنعت گردشگری انجام داد، مانند ایجاد منطقه امن گردشگری شبیه مدل فرا-تاسمانی که توسط کشورهای استرالیا و نیوزلند در منطقه تاسمانی طراحی شده است. سیاست منطقه آزاد ارس نیز مبتنی بر اجرای دقیق پروتکل‌های بهداشتی جهت ایجاد منطقه امن گردشگری و همچنین تمرکز بر گردشگری داخلی است. هر چند در بحث گردشگر خارجی منفعل نبوده و به تلاش خود برای جذب گردشگران خارجی ادامه می‌دهد.
۵) گردشگری، پاک‌ترین صنعت دنیا با ارزش افزوده بالا و ویژگی‌های منحصربه‌فرد است که بر حوزه‌های دیگر مانند فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و حتی سیاسی نیز تاثیر می‌گذارد و نیز صنعتی است که با کمترین سرمایه‌گذاری، بیشترین بازخورد و ایجاد اشتغال را به همراه دارد. می‌توان گفت گردشگری، ایرانی‌ترین کالای ایرانی است که می‌تواند بهترین و صادقانه‌ترین معرف کشور ایران برای گردشگران خارجی و تبدیل آنها به سفرای فرهنگی کشورمان مورد استفاده قرار گیرد. این صنعت کمترین تاثیر را از تحریم‌ها می‌گیرد و حتی می‌تواند در دوران رکود و کرونا، صدمات وارد شده در حوزه‌های دیگر را نیز جبران کند.
داداش‌زاده در ادامه از اقدامات صورت گرفته در منطقه آزاد ارس سخن گفت و به موارد زیر اشاره کرد:
الف) تهیه طرح جامع گردشگری به منظور شناخت کامل محیط درونی و بیرونی
ب) شناسایی نیازهای سخت‌افزاری و نرم‌افزاری بر اساس خروجی طرح جامع
ت) تهیه بسته تشویقی برای جذب سرمایه‌گذاران
ث) تهیه تقویم آموزشی برای تربیت نیروی انسانی ماهر با همکاری سایر سازمان‌ها
ج) تهیه سند راهبردی برند ارس جهت برندسازی و ایجاد ذهنیت مناسب در گردشگران
چ) عضویت در سازمان‌ها و جوامع بین‌المللی مانند UNWTO، شبکه جوامع ایمن و شبکه ژئوپارک‌های جهانی UNESCO
خ) ساختارسازی و کمک به ایجاد انجمن‌های مختلف با موضوع گردشگری
د) نظارت مستمر بر اجرای دقیق پروتکل‌های بهداشتی توسط تمامی گروه‌های هدف در شرایط کرونا در راستای تبدیل منطقه آزاد ارس به یک منطقه امن گردشگری.
اردشیر اروجی، کارشناس برنامه‌ریزی میراث فرهنگی و گردشگری:
اردشیر اروجی، کارشناس برنامه‌ریزی میراث فرهنگی و گردشگری در گفت‌وگو با نشریه، از نقاط ضعف و قوت مناطق آزاد در جذب گردشگر سخن گفت و به راه حل‌های بهبود شرایط گردشگری در دوران تحریم و بیماری کرونا اشاره کرد.
اروجی در رابطه با تکنولوژی های‌تک اظهار داشت: این تکنولوژی در حقیقت آلودگی کمتری نسبت به تکنولوژی‌های معمولی دارد، به عبارتی صنایع های‌تک، صنایعی هستند که دانش بالایی دارند و متخصصان ورزیده‌ای را می‌خواهد، ارزش افزوده بالایی دارند، صادراتی هستند و در نهایت آلودگی زیست محیطی کمتری هم دارند.
وی ادامه داد: تکنولوژی های‌تک چیزی است که برای مناطق آزاد و جزایر ما ضروری و هم‌پایه است.
این کارشناس افزود: به دنبال های‌تک، بحث گردشگری نیز در مناطق آزاد از همان ابتدا مطرح بود؛ چراکه گردشگری می‌تواند یکی از نقاط قوت برای مناطق آزاد و ویژه خصوصا مناطق کیش، قشم و اروند و… باشد. این جزایر می‌توانند از این طریق اقتصاد خودشان را پایدارتر کنند. چنانچه به این موضوع توجه نشود که در بعضی موارد هم بعضا توجهی نشده، شاهد آن خواهیم بود که برخی مناطق به سراغ صنایعی بروند که آلودگی داشته باشند و این موضوع به محیط زیست صدمه وارد می‌کند، هم اینکه با این روال دیگر نمی‌توان در این مناطق جذب گردشگر کرد، زیرا گردشگر در مناطقی می‌آید که محیط زیست مناسبی داشته باشد.
وی در پاسخ به این سوال که مناطق آزاد ما چقدر در جذب گردشگر موفق بودند، اظهار داشت: مناطق آزاد ما در جذب گردشگری آنگونه که انتظار می‌رفت، فعالیتی نداشتند؛ ضمن اینکه در بحث صادرات هم نتوانستند خوب عمل کنند. انتقادی که به مناطق آزاد وارد می‌شود همین است که این مناطق تاسیس شدند برای اینکه محل صادرات برای کشور باشند نه آنکه واردات برایشان اصل قرار بگیرد.
این کارشناس گردشگری ادامه داد: نکته‌ای که مهم بود و باید مورد اهمیت قرار می‌گرفت، توسعه گردشگری در این مناطق بود اگر مسئولین می‌آمدند بین سه منطقه آزاد اروند و کیش و قشم ارتباطی برقرار می‌کردند و بعدا اتوبوس‌های گردشگری بین این مناطق راه می‌افتاد، طوری که مسافرین از قشم حرکت و به کیش می‌آمدند و بعد از دو روز توقف به اروند می‌رفتند، خب طبیعتا یک سفر دریایی جذاب شکل می‌گرفت و هم به توسعه گردشگری این سه منطقه کمک می‌کرد و مضاف بر اینها بین این سه منطقه پیوند قابل توجهی برقرار می‌شد.
وی در رابطه با جاذبه‌های گردشگری جزیره قشم گفت: این جزیره به خاطر زمین شناسی خاصی که دارد بسیار بکر، جالب و تماشایی است، ضمن اینکه بعضی قسمت‌هایش هم به ثبت جهانی رسیده؛ لذا می‌توانست در این مناطق سرمایه‌گذاری صورت بگیرد تا جذب گردشگر بیشتری داشته باشیم. در میان مناطق آزاد ما، کیش تا حدودی موفق‌تر بوده است.
این کارشناس مسائل گردشگری افزود: اگر مشخص شود که کاربری قشم گردشگری غالب است، آنوقت دیگر این اقدامات انسانی صورت نمی‌گیرد. اگر بتوانیم از سرمایه‌های خدادادی آنجا استفاده کنیم، قدر منابع را بیشتر می‌دانیم و به مناطق بیش از گذشته توجه می‌کنیم.
وی تاکید کرد: منابعی که در کیش وجود دارد نیز قابل توجه است؛ ساحل مرجان و آرام، توسعه گردشگری ورزش که اخیرا انجام شده، جت اسکی‌ها و ورزش‌های دریایی از نقاط مثبت منطقه کیش است. درمورد منطقه اروند نیز مکان‌های بکر زیست محیطی خیلی زیاد است و به صورت کلی این سه منطقه کیش و قشم و اروند تنوع زیست محیطی زیبایی دارند و هر سه جاذبه‌های بکر معرف خودشان را دارند. لذا اگر بین اینها اتوبوس گردشگری راه‌اندازی می‌کردند، هم می‌توانستند اقتصاد گردشگری این مناطق را رونق دهند و هم اینکه می‌توانستند به اقتصاد این مناطق کمک کنند؛ بعد از آن می‌توانستند صنایعی را به منطقه بیاورند که آسیب‌زا هم نباشد.
وی گفت: باید برنامه راهبردی جامع درخصوص توسعه گردشگری جزایر مناطق آزاد ایجاد نماییم و حتی در خلیج فارس تبلیغات جهانی کنیم؛ چراکه می‌تواند مشتری جذب کند و موثر باشد. باید تاکید داشت که خیلی از کارمندان و کارگران کشورهای اطرافمان زمان‌های استراحتشان دوست دارند که به جای تفریحی بروند؛ لذا بهترین جاذبه‌ها را در این مناطق می‌توان ایجاد کرد و گردشگرانی که علاقه‌مند به مسائل زیست محیطی هستند، به قشم و اروند و کیش یا مناطق دیگر آورد که البته هر کدام از اینها محیط زیست متفاوت و جذاب دارند.
این کارشناس افزود: اگر در کشور دیگری جنگل حرا وجود داشت، قطعا محل درآمد و اشتغال‌زایی خوبی می‌توانست ایجاد کند؛ ضمن اینکه ما سرزمین ستارگان هم در قشم داریم که بکر و زیباست، غار نمکی هم که در این منطقه عالی است، روستاهای بکر و دست نخوره هم داریم که برای بوم‌گردها می‌تواند جذاب باشد.
وی در پاسخ به این سوال که چقدر تحریم‌ها و بیماری کرونا به جذب گردشگر آسیب می‌زند و چه راه حلی می‌توان پیش رو گذاشت تا گردشگر خارجی بیش از گذشته به کشور و مناطق آزاد بیاید، تصریح کرد: تحریم‌ها و بخصوص کرونا بی‌تاثیر در جذب گردشگر نبوده، ولی ما می‌توانستیم با برنامه‌ریزی صحیح و با توسعه گردشگری مسئولانه، در دوران کرونا شرایط را متعادل کنیم. چطور شده که کارخانه‌ها را دوباره راه‌اندازی کردیم و الحمدالله نیز کارگران زیادی هم صحیح و سالم مشغول به کارند؟ بنابراین ما می‌توانستیم گردشگری مسئولانه را نیز راه‌اندازی کنیم.
وی ادامه داد: اینکه مهمان و میزبان در بحث گردشگری پروتکل‌ها را عملا رعایت کنند، گردشگری مسئولانه محسوب می‌شود؛ همان طور که تولید مسئولانه داریم، گردشگری مسئولانه هم می‌توانیم داشته باشیم و گردشگران می‌توانند به مناطق مختلف رفت و آمد داشته باشند.
این کارشناس اظهار داشت: اصلا جالب این است که گردشگری مسئولانه اگر در شرایط کرونا انجام بگیرد، نه تنها ضرر ندارد، بلکه برای اعصاب و آرامش روحی و روانی مردم و جامعه می‌تواند موثر باشد.
اروجی تاکید کرد: متاسفانه مسئولان مربوطه دیوار کوتاه‌تری از گرشگری پیدا نکردند و تمام تجمعات دیگر را فراموش کردند و تا آمار بیماران کرونایی بالا می‌رود می‌گویند که مربوط به مسافرت‌هاست. بهتر است کمی منصف باشید و بگویید درصدی از این آمار مربوط به گردشگری است، نه آنکه همه را گردن گردشگری بیندازید.
وی گفت: در این شرایط، تمام صنایع مربوط به گردشگری در حال ورشکستگی هستند، هتل‌ها مسافرانشان کم شده، دفاتر خدماتی گردشگری و راهنمایان گردشگری و سیستم حمل و نقل همه با مشکل مواجه شدند.
این کارشناس تاکید کرد: درست است که تحریم‌ها و بیماری کرونا وجود دارد، ولی با تبلیغ شاخه‌ای از گردشگری بنام گردشگری مسئولانه می‌توانیم یک برندی ایجاد کنیم و حتی برایش لگو تهیه و تبلیغ کنیم و نشان دهیم که در هتل‌ها و جابجایی‌ها پروتکل‌ها رعایت می‌شود و خود مسافران هم شرایط را درک می‌کنند و ملزم به رعایت نکات بهداشتی هستند.
اگر اینها را تبلیغ کنیم، هم می‌توانیم نه تنها گردشگر داخلی، بلکه گردشگر خارجی هم جذب کنیم؛ اما فقط باید اعتمادسازی کنیم. آنهایی که رکود گردشگری را گردن تحریم‌ها و بیماری کرونا می‌گذارند، مقداری اشتباه می‌کنند و به نحوی می‌خواهند ضعف مدیریت خودشان را بپوشانند، اما ما می‌توانیم با معرفی گردشگری مسئولانه، به گردشگری رونق دهیم.
این که بخواهیم در جذب گردشگر از کشوری الگو بگیریم، درست نیست. واقعیت این است که کشوری نمی‌تواند از کشور دیگر الگو بگیرد، هر کشوری متناسب با استعدادهای ذاتی خود، خلاقیت و ابتکار به خرج دهد و گردشگری‌اش را توسعه می‌دهد. همین خلاقیت، ابتکار و تنوع است که گردشگری را جذاب می‌کند؛ مثلا در خلیج فارس یک گردشگری رقابتی داریم، دبی، عمان و قطر یکسری جذابیت دارند، ایران هم در کیش و قشم جذابیت‌های دیگری دارد؛ لذا باید روی روش‌های خاص خود کار و ابداع کنیم، خلاقیت به خرج بدهیم و در نهایت با روش تبلیغ و بازاریابی، استفاده از از روش مدیریت علمی گردشگری و به کارگیری برنامه جامع، به توسعه گردشگری کمک کنیم.
وی گفت: ما هنوز راجع به گردشگری در خلیج فارس یک برنامه جامع نداریم، یکی از محورهای توسعه هرمزگان می‌تواند بحث توسعه گردشگری باشد، منتهی در صورتی که از برنامه راهبردی گردشگری استفاده شود. اکنون خلیج فارس در دنیا مطرح است و ما هم می‌خواهیم بگوییم که خلیج همیشه فارس، در حالی که که کشورهای بیگانه نام دیگری استفاده می‌کنند؛ به همین دلیل لازم است که برنامه منسجم گردشگری برای این منطقه پیاده کنیم.
اروجی افزود: اینکه بخواهیم مثل کشورهای دیگر عمل کنیم و یا اینکه آنها مثل ما عمل کنند، تنوع از بین می‌رود. لذا ما باید یک گردشگری خاص ایرانی در جزایر مناطق آزاد ایجاد کنیم و در بنادر جنوبی خودمان با برنامه، زمینه‌سازی و تبلیغات درست را مهیا کنیم. حتی در شرایط کرونایی با برند جدید و ایجاد الگویی به نام گردشگری مسئولانه می‌توانیم در مقابله با کرونا تبلیغات کنیم و حتی در شبکه‌های تلویزیونی و رسانه‌ها نشان دهیم که مثلا در ایران هتل‌ها با این طریق پروتکل‌ها را رعایت می‌کنند.
این کارشناس ادامه داد: اکنون ثابت شده که کرونا، ویروسی است که در ارتباطات انسانی افزایش پیدا می‌کند، هر چقدر بتوانیم ارتباطات انسانی در چارچوب پروتکل‌ها را رعایت کنیم، در زمینه افزایش توریسم می‌توانیم موفق باشیم.
وی چارچوب پروتکل‌ها را دست شستن، ماسک زدن، ضدعفونی کردن فضا، دست ندادن و هوادهی فضای محیط عنوان کرد و افزود: اگر اینها را رعایت کنیم و به واسطه رسانه‌ها به دنیا نشان دهیم که این اصول انجام می‌گیرد و در عین حال آموزش‌های لازم را هم به کارکنان بدهیم، می‌توانیم در این شرایط موفق عمل کنیم.
این کارشناس اظهار نمود: سیاست ما درخصوص مناطق آزاد این بود که کیش، قشم و اروند به عنوان دروازه ورود گردشگری به ایران باید معرفی شود. در واقع اینها باید دروازه ورود گردشگر باشند؛ برای این اتفاق باید یکسری از اصول را رعایت کنیم و گردشگری در دو سطح باید انجام بگیرد؛ یک سطحش بین‌المللی و سطح دیگرش بومی و محلی است. بومی و محلی یعنی اینکه ما محیط زیست و ویژگی‌های خودمان را داریم و باید با توجه به شرایط و با ابتکار و خلاقیت، منطقه بومی خودمان را نشان دهیم تا جذاب واقع شود.
اما سطح بین‌المللی، رعایت اصول در سطح کلی جهان است؛ مثلا در فرودگاه‌ها و تاکسی‌ها استانداردها رعایت شود. علائم خیابان‌ها و جاده‌ها به زبان‌های انگلیسی بیان و به طور کلی استانداردها رعایت شود. تمام آن نکاتی که یک گردشگر خارجی وقتی وارد می‌شود، احساس راحتی می‌کند، باید رعایت شود. مسافر باید احساس کند که اینجا خانه خودش است.
وی تاکید کرد: حتما در ترمینال‌های ورودی باید «tourism information» داشته باشیم. متاسفانه زمان آقای احمدی‌نژاد مکان‌های از من بپرس درست کردیم و سوال اینجاست که چرا قاعده بین‌المللی را رعایت نمی‌کنیم؟ همه دنیا tourism information می‌گویند و این جمله معروفی است؛ اما ما از بیان و ایجاد این موقعیت سرباز می‌زنیم.
این کارشناس در پایان تصریح کرد: ما نمی‌توانیم سطح بین‌المللی را رعایت نکنیم بعد انتظار داشته باشیم که گردشگر خارجی به کشور بیاد. ضمن اینکه در شرایط تحریم هم قرار داریم و برای کشور ما ایران‌هراسی کرده‌اند و شایعات زیاد طرح می‌کنند؛ طبیعتا توریست دلهره دارد و اگر در فرودگاه ضوابط بین‌المللی رعایت نشود، می‌تواند به پشیمانی گردشگر منجر شود.
حسام محمدی، کارشناس مسائل مناطق آزاد:
اما حسام محمدی کارشناس مسائل مناطق آزاد معتقد است که بحث گردشگری در اهداف اصلی مناطق آزاد جایگاهی ندارد و نمی‌توانیم به واسطه اینکه جزیره کیش ظرفیت گردشگری داشته و منطقه آزاد شده، به دنبال فعال شدن بحث گردشگری در دیگر مناطق آزاد باشیم.
محمدی در یادداشتی نوشت:
با توجه به تمرکز مناطق آزاد ایران بر توسعه گردشگری، همواره این سوال مطرح بوده است که آیا هدف از ایجاد مناطق آزاد تجاری-صنعتی، توسعه تولید و صادرات کالا است و یا جذب گردشگر؟
در اقتصادهای پیشرفته، نقش مناطق اقتصادی به معنای عام آنSEZ عبارتست از: ارائه تخفیف از تعرفه‌ها و مهم‌تر از آن انبارداری و رویه‌های گمرکی به منظور پشتیبانی از زنجیره‌های تامین در نقاط مرزی؛ در مقابل، در اقتصادهای در حال توسعه، هدف اصلی SEZها به طور کلی ساخت، ایجاد تنوع و ارتقای صنایع با جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی است.
در ماده۱ قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری-صنعتی جمهوری اسلامی ایران هدف از ایجاد این مناطق موارد زیر ذکر شده است: تسریع در انجام امور زیربنایی، عمران و آبادانی، رشد و توسعه اقتصادی، سرمایه‌گذاری و افزایش درآمد عمومی، ایجاد اشتغال سالم و مولد، تنظیم بازار کار و کالا، حضور فعال در بازارهای جهانی و منطقه‌ای، تولید و صادرات کالاهای صنعتی و تبدیلی، ارائه خدمات عمومی.
همانگونه که در تعاریف بین‌المللی و حتی مقررات داخلی مشاهده می‌شود، مناطق آزاد معطوف به توسعه تولید و صادرات کالا و یا ایجاد تسهیلات به منظور خدمات تجاری نظیر خدمات گمرکی، انبارداری و… می‌باشد؛ طبیعتا با تحقق این اهداف سایر شاخص‌های مورد نیاز نظیر گسترش اشتغال، رشد و توسعه اقتصادی، حضور در بازرهای جهانی و… نیز حاصل خواهد شد.
اما در عمل مناطق آزاد ایران با تاکید بر ظرفیت گردشگری، ایجاد و فعالیت می‌نمایند که مشخص نیست این موضوع براساس کدام منطق و سند بالادستی وارد اهداف مناطق آزاد گردیده است؟ به گونه‌ای که در طرح توجیهی ایجاد مناطق آزاد جدید بر ظرفیت گردشگری تاکید می‌شود.
البته لازم به ذکر است، مقوله گردشگری یکی از ظرفیت‌های قابل توجه کشور است که می‌توان از طریق آن به افزایش درآمد ارزی و کاهش خروج ارز کمک نمود و این کار باید از طریق سازمان‌های مربوطه ازجمله وزارت گردشگری دنبال شود؛ اما الزامات، معافیت‌ها و فلسفه مناطق آزاد سنخیتی با موضوع گردشگری ندارند. مناطق نمونه گردشگری نیازمند ساختار، اختیارات، زیرساخت‌ها و معافیت‌های تخصصی می‌باشند که لزوما در قالب مناطق آزاد تجاری-صنعتی تعریف نمی‌شود.
متاسفانه برخی از مناطق آزاد تجاری-صنعتی که زیرساخت‌های لازم جهت جذب گردشگر را ندارد، با استفاده از امتیاز معافیت کالای همراه مسافر یعنی فروش اقلام خارجی ارزان (به واسطه عدم پرداخت حقوق گمرکی) اقدام به جذب گردشگر می‌نمایند که این امر به تولید کشور ضربه زده و مغایر اهداف اصلی مناطق آزاد است.
لذا به منظور کاهش تنش‌ها در سیاستگذاری مناطق آزاد، باید تکلیف مناطق آزاد با مقوله گردشگری روشن شود و اگر بناست محدوده‌ای صرفا به فعالیت‌های گردشگری بپردازد، امتیازات و انتظارات نسبت آن منطقه نیز تعدیل شود تا بهره‌وری منطقه افزایش یابد و مناطق آزاد ایران نیز به اهداف اصلی و تعاریف بین‌المللی نزدیک‌تر شود.
از سوی دیگر براساس قانون تشکیل و اداره مناطق آزاد و ویژه اقتصادی، این مناطق به منظور پشتیبانی از فعالیت‌های اقتصادی و برقراری ارتباط تجارت بین‌المللی و تحرک در اقتصاد منطقه‌ای و تولید و پردازش کالا، انتقال فناوری، افزایش صادرات غیرنفتی، ایجاد اشتغال مولد و جلب و تشویق سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی، صادرات مجدد، عبور خارجی و انتقال کالا تاسیس شده‌اند و یکی از کارکردهای این مناطق به منظور تامین و تحقق اهداف فوق، گردشگری و جذب گردشگری است. بنابراین بررسی علمی و کارشناسی کارکرد گردشگری در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی ضرورت دارد.
دیدگاهتان را بنویسید