شعار سال ۱۴۰۰ بهترین فرصت برای رفع موانع عمل مناطق آزاد

در گام نخست و در بررسی معنای سه واژه فوق به تحلیل جالب توجهی نائل می‌شویم؛ ریشه مفهوم «تولید» در ادبیات عرب از «ولد» یعنی فرزند ناشی شده و فرزند نیازمند نگاهداری و تیمار پدر و مادر در قالب ایفاگری نقش‌های مختص به خود اما مکمل یکدیگر است تا فرزند به بلوغ و رشد برسد. به عبارتی پدر و مادر نام و آوازه برتر و والاتر از خود را در سیمای رفتاری فرزند خود طی سال‌های تربیت او بازتولید می‌کنند. همین معنا بر فرآیند تولید نیز مترتب است.

از سوی دیگر تولید در بادی امر به تولید صنعتی معنی می‌شود و این در حالی است که تولید از دانش تا داده‌ها و نرم‌افزارهای کاربردی فضای سایبری و تولید ارزش از خدمات در زمینه‌هایی چون گردشگری را شامل می‌شود.

درخصوص واژه «پشتیبانی» باید متوجه معنی برآمده از پشتیبانی یعنی «حمایت» بود، به گونه‌ای که طرف پشت و پناه فرد دیگری است؛ عملی که در هر مسئله و فرآیند کاری در سطح اجتماع، افراد برای موفقیت در رسیدن به هدف، نیازمند آن می‌باشند. در ارتباط با معنای مستفاد از «مانع»، به «منع» یعنی جلوگیری از حرکت و ساکن کردن یک عمل، استناد می‌شود. در واقع شق دیگر موفقیت بعد از کارکردی که از پشتیبانی در هر عملی حاصل می‌شود، زدودن موانع است.

بر این اساس با نگاهی دوباره به فصل‌الخطاب سال‌۱۴۰۰ می‌توان به این نکته رسید که به باور رهبر نظام جمهوری اسلامی ایران، رسیدن به تولید از گذرگاه پشتیبانی و مانع‌زدایی عبور می‌کند، پشتیبانی وجه «ایجابی» عمل دولتمردان در قواه سه‌گانه را تعیین می‌کند و مانع‌زدایی نیز جنبه «سلبی» را مورد تاکید قرار می‌دهد.

در بخش دوم باید از منظر کارکردی، به عنوان بهترین فرصت برای مناطق آزاد جهت برون‌رفت از موانع پیش روی در اجرای کارویژه مناطق در عرصه اقتصادی کشور به شعار سال جاری رهبری نگاه کرد؛ چراکه در سال‌۱۴۰۰ سه متغیر بر تحولات داخلی کشور نقش مستقیمی خواهند داشت؛ از انتخابات سرنوشت‌ساز ریاست جمهوری که بنابر باور تحلیلگران سیاسی، زمینه‌ساز پوست‌اندازی سیاسی-مدیریتی نظام مدیریتی کشور و حضور نسل جدیدی از مدیران خواهد بود؛ تا امکان‌سنجی مجدد نظام برای بازتعریف روابط با غرب به رهبری امریکا براساس تجربه برجام و در نهایت عملی‌سازی نگاه به شرق در قالب انعقاد سند همکاری روابط بلند‌مدت با چین.

به مباحث فوق باید تغییر و تحولات جمعیتی و به تبع آن تحولات به وجود آمده در انگاره‌های ذهنی و رفتاری مردم که خروجی آن عدم باور به طیف‌های سیاسی بازیگر سپهر سیاسی سه دهه اخیر کشور است را باید اضافه کرد؛ در نتیجه از ساختار تا کارگزار در سال جدید دستخوش تغییر و تحول کمی و کیفی می‌شود و طی چند ماه آتی شاهد تغییر جایگاه و موقعیت بازیگران صفحه شطرنج سیاسی ایران خواهیم بود و در این مدت توازن و تعادل در مرکز ثقل قدرت وجود ندارد.

اما در پشتیبانی از تولید چه باید کرد؟ برگه برنده سازمان‌های مناطق آزاد و فعالین اقتصادی که در این مناطق مشغول به فعالیت می‌باشند، حضور دبیری است که از سابقه شش ساله در مدیریت یکی از مناطق آزاد نسل اول، یعنی قشم برخوردار بوده و در نتیجه با تمامی چالش‌ها و فرصت‌های پیش روی مناطق در حوزه‌های تولید آشنا می‌باشد. در مصاحبه‌های منتشر شده از سوی مهندس مومنی، بر اجرای الگوی ایجاد شوراهایی جهت احصاء، بررسی و ارائه راهکار به منظور رفع مسائل مناطق صحه گذاشته شده؛ اقدام بایسته‌ای که با حضور فعالین بخش خصوصی و مناطق آزاد قابل تحقق است.

همچنین به دلیل قانون مخصوص به خود مناطق آزاد، قالب پشتیبانی در مناطق آزاد بر همکاری و هم‌افزایی متمرکز می‌شود که بر این اساس مثلث مناطق آزاد، سرمایه‌گذاران و دبیرخانه به صورت مشترک، اقدامات حمایتی از طرح‌های مختلف تولیدی در مناطق آزاد را باید در دستورکار قرار دهند که می‌توان به مواردی همچون تامین منابع مالی، برگزاری نشست‌های کاری با ارگان‌هایی مانند گمرک و دارایی و اعضای کمیسیون‌های مختلف مجلس اشاره کرد. در این رابطه باید تصریح نمود که می‌بایست از پیله محدود کمیسیون اقتصادی خارج شد؛ چراکه تمام ظرفیت و توان مناطق آزاد حول کمیسیون اقتصادی محدود شده و این در حالی است که مناطق از کمیسیون برنامه و بودجه تا سیاست خارجی، عمران و حقوقی، دارای فصل مشترک کاری با مجلس شورای اسلامی می‌باشند.

در همین راستا در حوزه اطلاع‌رسانی و تبلیغات باید مدل تعامل با رسانه‌ها را به سمتی هدایت کرد که از موضع تخریبی به انتقادی تغییر وضعیت پیدا نمایند. بی‌تردید مهم‌ترین مشکل در ارتباط با مناطق آزاد در سطح افکار عمومی، نخبگان سیاسی و اقتصادی کشور به ذهنیت برآمده از اطلاعات غلط نسبت به کارکردها و کارویژه مناطق آزاد بازمی‌گردد و این یعنی ظرف سه دهه گذشته عملکرد قابل قبولی از خود برجای نگذاشته‌ایم. ایجاد شورای رسانه‌ای با حضور اهالی رسانه‌های استانی و سراسری که در آن به صورت کارگاهی فرصت‌ها و چالش‌های پیش روی مناطق برای خبرنگاران (سردبیر، دبیر سرویس خبری و عکاس) در قالب گفت‌وگوی انتقادی معرفی گذدد، در کنار برگزاری تورهای رسانه‌ای (حتی برای مخالفین)؛ رسانه‌ها را با چالش تفاوت میان ذهنیت آنها با واقعیت موجود در مناطق آزاد مواجه می‌کند.

در مانع‌زدایی، از فرآیند تولید در مناطق آزاد، به چه موضوعاتی باید توجه داشت؟ آنچه در مانع‌زدایی حائز اهمیت می‌باشد، جلوگیری از عدم اجرای قوانین، مقررات و آیین‌نامه‌های اجرایی مناطق آزاد توسط اعضای شورایعالی مناطق آزاد است که به صورت تعمیم دستورالعمل‌های داخلی (سرزمین اصلی) به محدوده مناطق آزاد، تا تفسیر به‌رأی برخی نهادها درخصوص جایگاه حاکمیتی قانون چگونگی اداره مناطق آزاد قابل مشاهده است. در عین حال آراء صادره در دیوان عدالت اداری کشور که از سوی افرادی با منافع مختلف، علیه قانون مناطق آزاد دریافت شده، به از حیز انتفاع افتادن نص قانون منتهی شده است. برگزاری جلسات کاری مشترک با شعب مختلف دیوان با حضور فعالین بخش خصوصی، مشاورین حقوقی و سایر ذی‌نفعان در این امر مفید به فایده می‌باشد.

در پایان باید تصریح کرد، نت‌های سازهای کنسرت مناطق آزاد در قرن پانزدهم، در قالب هماهنگی میان سازهای ناساز شده طی این حدود سه دهه قابل رفع می‌باشد؛ راهبردی که با اصلاح قانون و ساختار شورایعالی مناطق آزاد با تکیه بر شعار سال جاری مقام معظم رهبری که اجرای آن برای قوای سه‌گانه الزامی است و سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی و سایر اسناد بالادستی، قابل احصاء ارزیابی می‌شود. در واقع پشتیبانی از تولید و مانع‌زدایی در مناطق آزاد از این مسیر عبور می‌کند و با ثبات در جایگاه بازیگران قدرت داخلی بعد از معین شدن طیف برنده انتخابات و به تبع آن مدل روابط خارجی، شاید این فرصت از کف برود؛ چراکه مناطق آزاد بار دیگر به مهره‌ای حاشیه‌ای در معادلات اصحاب قدرت تنزل می‌یابند.