روستای تاریخی تیس و حاشیه سواحل مکران ثبت یونسکو خواهد شد

?تمرکز سازمان به جهت معرفی و نشان داده هویت تاریخی و فرهنگی چابهار بر روستای تیس قرار گرفته؛ علت آن را بیان کنید؟

امروزه منطقه تیس و روستایی که داخل محدوده منطقه آزاد است مهم‌ترین سایت باستان‌شناختی در سواحل مکران به شمار می‌رود و قدیمی‌ترین بندر هخامنشی معرفی می‌شود. علاوه بر این، قدمت در حاشیه آن نیز محوطه باستانی قبل از اسلام را داریم که نشان می‌دهد در این منطقه زمانی تمدنی عظیم شکل ‌گرفته است. این نشانه‌ها به حدی زیاد بوده و به قدیم و قدیم‌تر برمی‌گردد که در اطراف روستای تیس نشانه‌هایی از ابزار سنگی مربوط به دوران پارینه‌سنگی پیدا شده و اکنون پژوهشگاه در حال بررسی بر روی آنها بوده و رغبتی شده تا کنکاش و جستجوها در این منطقه هر روز بیشتر و بیشتر شود و گمانه‌زنی‌ها برای پیدا کردن آثار، هویت و اشیا افزایش یابد.

?در این خصوص چه اقدامات و همکاری‌هایی برای تقویت عملکرد حوزه میراث فرهنگی و تاریخی منطقه انجام‌ شده است؟

قطعا همکاری‌ها مطلوب به شمار می‌رود؛ هر چند بررسی و مطالعات به ‌صورت سطحی انجام ‌شده، ولی در حوزه اجرا مانند لایه‌برداری، اقدامات خوبی در طی سال جاری خواهیم داشت. قابل‌ تأمل است اگر بدانید، قراردادی نیز با سازمان میراث فرهنگی منعقد شده تا بتوانیم قدیمی‌ترین بندر حوزه تمدنی را برای اولین بار، توسط تکنیک باستان‌شناسی زیرآب مورد بررسی قرار دهیم و اعتباراتی هم در این خصوص اختصاص ‌یافته است. همچنین برای بررسی تعیین حریم منطقه تیس و تصویب ضوابط آن جلساتی را با سازمان منطقه آزاد داشته و خواهیم داشت تا بتوانیم جلوی ساخت‌وساز غیرمجاز را گرفته و با ابزار قانونی از مداخله غیراصولی جلوگیری کنیم. متاسفانه ساخت‌وساز یک وضعیت نگران‌ کننده دارد که تنها با همکاری مردم محلی و سازمان‌های مختلف می‌توان این خطر را از روستای تیس دور کرده و کانون مهم تمدن سواحل مکران را نجات داد.

?موزه مردم‌شناسی و یا مکانی برای نگهداری اشیاء کشف‌شده در روستای تیس وجود دارد؟

بله، برای اولین بار باغ داخلی محوطه تیس که قدمت آن مربوط به پهلوی اول است، مورد مرمت قرار گرفته و در حال تبدیل‌ شدن به موزه مردم‌شناسی است. این اقدام نیز با مشارکت سازمان بوده و تصمیم داریم که این خانه تاریخی را به موزه محلی و مردم‌شناسی تبدیل کنیم.

?برای کشف شده‌های روستای تیس چه برنامه‌ای دارید؟

چشم‌انداز و برنامه‌های ما این است که تمدن، تاریخ و فرهنگ این منطقه را در سطح جهانی معرفی کنیم، اما در ابتدای راه هستیم. اکنون سکه‌ها و خیلی از این آثار که اطراف محوطه پیدا شده است، توسط سازمان در موزه‌های جنوب شرق کشور مثل زاهدان به نمایش گذاشته‌ شده و منطقه آزاد چابهار نیز برای اولین بار و به ‌طور جدی به موضوع ورود پیدا کرده و با حمایت‌هایی که انجام می‌دهد، ما می‌توانیم در زمینه حفظ آثار باستانی، حق مردم را در قبال شناختن پیشینه خود، ادا کرده و هم از این آثار حفاظت کنیم.

?از برنامه و اقدامات انجام‌ شده جهت ثبت جهانی فرهنگ و تاریخ منطقه بگویید؟

تصمیم داریم که در درازمدت این منطقه به‌ عنوان یک منظر تاریخی، طبیعی و پژوهشی در یونسکو ثبت شود. دلایلی که منجر به این تصمیم شده را می‌توان در قابلیت و ظرفیت‌های موجود در روستای تیس و اطراف آن دانست. به ‌عنوان‌ مثال امتیازات فرهنگ مردمی در کنار جاذبه‌های طبیعی، گردشگری و تاریخی است که می‌تواند الگو شدن این منطقه را رقم زند. این مهم در زمانی محقق می‌شود که بتوانیم قوانین بالادستی را با اهداف سازمان در حوزه میراث و فرهنگ، هماهنگ، و جلوی ساخت‌وساز را گرفت. اگر در این محدوده ساخت‌وساز مدیریت گردد، می‌توان این منطقه را به ‌صورت یک سایت باستانی و تاریخی تعریف کرد و در کنار آن نیز توسعه و اشتغال رونق گرفته و گردشگری تاریخی و باستانی پویا می‌شود.

?از مشخصات و ظرفیت‌های موزه مردم‌شناسی روستای تیس بگویید؟

ساختمان موزه‌داری مساحتی با زیربنای ۵۰۰متر است که در حال احیاء و مرمت آن هستیم و با تغییر کاربری این ساختمان در پایان سال، بهره‌برداری آن را شاهد خواهیم بود و علاقه‌مندان می‌توانند در ایام عید نوروز سال‌۹۹ از آن بازدید کنند. آثاری که در موزه مورد نمایش قرار خواهد گرفت، سکه و ابزار دوره اشکانیان و ساسانیان بوده که ثبت ‌شده است.

?ظرفیت روستای تیس به ‌منظور ثبت جهانی آن چیست؟

محوطه باستانی تیس به ‌عنوان یک روستای تاریخی، ۶اثر ثبت ‌شده در خود دارد. همچنین ۵گورستان تاریخی، یک گورستان جن‌ها، ساختمان قدیمی دلوشی‌کهان نیز دو اثر در خود دارد؛ غارهای بان‌مسیتی که در قالب معبد بوده و قلعه پرتغالی‌ها که در روستای تیس است و همگی آنها را ثبت کرده و هم‌اکنون نیز چند اثر و محوطه دیگر در حال ثبت شدن است. اینها علاوه بر نشان دادن تمدن منطقه در کنار تاریخ، فرهنگ گویای مردم تیس و چابهار نیز به شمار می‌رود و ظرفیت مطلوب برای معرفی به سطح بین‌الملل را دارد.

?چشم‌انداز بلندمدت خود را از اقدامات توسعه‌ای فرهنگ و موزه تیس چگونه ارزیابی می‌کنید؟

ما خواهانیم تا این آثار در حوزه گردشگری بهره‌برداری و حاشیه سواحل مکران نیز ثبت یونسکو شود، به ‌طوری ‌که یکی دیگر از برنامه‌های موردنظر، ایجاد پایگاه میراث فرهنگی خلیج‌فارس و سواحل دریای مکران به شمار می‌رود و این مهم با همکاری سازمان منطقه آزاد چابهار و سازمان میراث فرهنگی انجام خواهد شد. از سویی دیگر روستای تیس می‌تواند به یک سایت موزه مطرح در نزد کشورهای همسایه نیز تبدیل شود، زیرا ما با کشورهایی همچون افغانستان، هند، عمان و… قرابت فرهنگی و تاریخی بسیاری داشته و این نکته می‌تواند برای جذب گردشگر امتیاز بزرگی به شمار رود.