رشد ۲۷درصدی واحدهای تولیدی در منطقه آزاد چابهار

به گزارش اخبار آزاد مناطق از ایرنا، هرچند آمارهای اقتصادی راوی صادق از شرایط حاکم هستند اما باید گفت روند صعودی و رو به رشد تولید به یکباره محقق نشده و حاصل فرآیندی که از سال‌۹۳ آغاز شده و چابهار را در مسیر توسعه قرار داده و از سال‌۹۶ اوج گرفته است.

بر پایه اساسنامه سازمان منطقه آزاد تجاری ـ صنعتی چابهار، هدف این سازمان عبارت است از «انجام امور زیربنایی، عمران و آبادانی، رشد و توسعه اقتصادی، سرمایه‌گذاری و افزایش درآمد عمومی، ایجاد اشتغال سالم و مولد، تنظیم بازار کار و کالا، حضورفعال در بازارهای جهانی و منطقه‌ای، تولید و صادرات کالاهای صنعتی و تبدیلی و ارائه خدمات عمومی».

سازمان منطقه آزاد چابهار به منظور تحقق اهداف مورد اشاره، پنج راهبرد ترسیم و برنامه‌های خود را در آن محورهای جای داد که شامل «نقش‌آفرینی در اقتصاد ملی»، «اثرگذاری بر اقتصاد محلی»، «جلب مشارکت جوامع محلی»، «گسترش تعاملات بین‌المللی» و «انتقال دانش و تکنولوژی» است.

گزارش حاضر به مناسبت هفته دولت نگاهی دارد به دستاوردهای منطقه آزاد چابهار در محور اول یعنی نقش‌آفرینی در اقتصاد ملی؛ دستاوردهایی که ضمن هدایت چابهار در کانال توسعه، پویایی اقتصاد در قواره ملی را نیز به همراه داشته است.

رشد ۲۷درصدی واحدهای تولیدی

ظرفیت‌های ذاتی چابهار و نقش‌آفرینی در نقشه تجارت جهانی در کنار توسعه زیرساخت‌ها و مشوق‌های سرمایه‌گذاری در منطقه آزاد چابهار قرار گرفت تا تعداد واحدهای تولیدی در منطقه آزاد چابهار به شکل چشمگیری فزونی یافته و رشدی بالغ بر ۲۷ درصد را طی ۲ سال تجربه کند.

سازمان منطقه آزاد چابهار که بستر رونق تولید و توسعه سرمایه‌گذاری در سواحل مکران را فراهم کرده بود، حضور سرمایه‌گذاران در منطقه آزاد چابهار با شیبی ملایم از سال۹۳ روز به فزونی نهاد و تا سال‌۹۶ به ۲۱۲واحد تولیدی رسید.

روند افزایش واحدهای تولیدی در چابهار از سال‌۹۶ تا ۹۸ با شتاب بیشتری ادامه داشت و طی دو سال مورد اشاره تعداد ۲۱۲واحد تولیدی با ۲۷ به ۲۶۹واحد تولیدی فعال در منطقه آزاد چابهار رسید.

رشد ۳۸۰درصدی ارزش تولیدات

ارزش تولیدات منطقه آزاد چابهار در سال‌۹۸ در حالی به پنج هزار و ۹۵۴میلیارد ریال رسید که این میزان در سال‌۹۳ تنها یک هزار و ۲۴۰میلیارد ریال بود؛ این مقایسه موجز و روشن به معنای رشد ۳۸۰درصدی طی ۵سال است و نشان می دهد منطقه آزاد چابهار طی یک دوره پنج سال، رشد بالغ بر ۳۸۰درصدی در ارزش تولیدات را پشت سر گذاشت.

در همین بازه زمانی سرمایه‌گذاری داخلی محقق شده در منطقه آزاد چابهار نیز با رشدی قریب ۲هزار درصدی از ۶۳۰میلیارد ریال در سال۹۳ به ۱۲هزار و ۶۷۰میلیارد ریال در سال‌۹۸ رسید. عمده این رشد هم طی سال‌های‌۹۷ و ۹۸ همزمان با توسعه زیرساخت‌ها در چابهار محقق شد. چنانکه سرمایه‌گذاری‌های داخلی در منطقه آزاد چابهار در سال‌۹۷ به یکباره از ۲ هزار میلیارد ریال به قریب ۱۰هزار میلیارد ریال رسید و در سال‌۹۸ به بیش از ۱۲هزار و ۶۰۰میلیارد ریال بالغ شد.

روند سرمایه‌گذاری‌های خارجی در منطقه آزاد چابهار نیز طی سال‌های‌۹۳ تا ۹۶ روند منطقی و مطلوبی را پشت سر گذاشت و از ۳۸میلیون دلار در سال۹۳ به بیش از ۶۰میلیون دلار در سال‌۹۸ رسید. اما در سال‌۹۷ و با اعمال تحریم‌های ظالمانه، روند سرمایه‌گذاری‌های خارجی کاهش یافته و به هفت میلیون دلار رسید.

با وجود مشکلات ناشی از تحریم ها در سال۹۸، باز هم مزیت‌های چابهار و ذات پویای اقتصاد منطقه، کشورهای همسایه را مجاب به توسعه سرمایه‌گذاری در منطقه آزاد چابهار کرد و دوباره روند سرمایه‌گذاری‌های خارجی فزونی یافت و تا پایان سال۹۸ به ۱۵میلیون دلار بالغ شد.

ایجاد ۶۳۰۰شغل پایدار طی پنج سال

توسعه سرمایه‌گذاری و افزایش واحدهای تولیدی در منطقه آزاد چابهار، منجر به ایجاد فرصت‌های شغلی در تمام سطوح و اشتغال پایدار شده است. چنانکه تنها طی سال‌های‌۹۴ تا ۹۸ بالغ بر ۶هزار و ۳۰۰فرصت شغلی پایدار در منطقه آزاد چابهار ایجاد شده و گامی روشن در تحقق برنامه‌های کلان دولت در توسعه اشتغال و حل معضل بیکاری بوده است.

چابهار؛ قطب سوم پتروشیمی کشور

جذابیت‌های سرمایه‌گذاری در صنایع پتروشیمی کشور به ویژه در شهرستان چابهار به سبب اتصال به آب‌های آزاد اقیانوس هند و سهولت دسترسی به بازارهای هدف از مهمترین مزیت‌های آن است به گونه‌ای که دسترسی به بازارهایی مانند چین، هند و پاکستان که بیشترین محصولات پتروشیمی ایران را مصرف می‌کنند، از طریق ایران و به ویژه بندر چابهار در مقایسه با کشورهای همسایه و سایر بنادر داخلی ساده‌تر، اقتصادی ‌تر و سریع‌تر است.

نظر به همین مزیت‌ها چابهار به عنوان قطب سوم پتروشیمی کشور در حال توسعه است. پتروشیمی بدر شرق به‌عنوان یکی‌از سایت‌های تولید متانول فاز اول مجتمع پتروشیمی ‏چابهار است تا پایان سال‌۹۹ به‌بهره‌برداری می‌رسد‎.

احداث مجتمع پتروشیمی چابهار با توانایی تولید بیش از ۲۰میلیون تن مواد پتروشیمی در قالب سه فاز از سال‌۹۱ آغاز شده و از سال‌۹۴ هم ساخت نخستین مجتمع تولید متانول آن شروع ‏شده است.

تاکنون بیش از ۳۵۰میلیارد تومان برای تکمیل زیرساخت این مجتمع، آب، برق و‌… سرمایه‌گذاری شده و ظرفیت فاز اول مجتمع پتروشیمی چابهار ۸.۵میلیون تن متانول است که این مقدار متانول در ۵مجتمع تولیدی هرکدام با ظرفیت ‏یک‌میلیون و ششصد و پنجاه ‌هزار تن متانول در سال تولید خواهد شد‎.

در میان پنج مجتمع تولیدی متانول فاز اول، مجتمع بدر شرق سرعت پیشرفت بالاتری دارد و ‏اخیراً تجهیزات آن نیز به‌ارزش ۴۰میلیون یورو از اروپا وارد شده و در حال نصب است؛ پیش‌بینی می‌شود با همین سرعت کار، ‏پتروشیمی بدر شرق تا پایان سال‌۹۹ به‌بهره‌برداری کامل و تولید برسد‎.

مجتمع پتروشیمی چابهار منطبق با سیاست کلی نظام در توسعه سواحل مکران در چابهار در حال ساخت است و ‏چابهار به‌دلیل موقعیت جغرافیایی و قرار گرفتن در مبداء ورودی دریای عمان، حمل‌ونقل محصولات صادراتی پتروشیمی را که عمدتاً به ‏چین، هند و کشورهای شرق صادر می‌شود، تسریع و اقتصادی می‎کند‎.‎

حمل‌ونقل؛ مزیت رقابتی چابهار

شاید یکی از دغدغه‌هایی که در رابطه با چابهار وجود دارد این است که با وجود ظرفیت‌های بالایی که چابهار برای توسعه دارد، چرا روند حرکتی جدی چابهار برای توسعه به یک دهه گذشته خلاصه می‌شود و دلیل این توجه به یکباره چیست؟ صریح‌ترین پاسخی که به این پرسش می‌توان داد این است که فصل توسعه چابهار تازه از راه رسیده و چابهار به تازگی توجیه‌پذیر شده است.

توجیه‌پذیری اقتصادی چابهار هم دو دلیل عمده دارد؛ نخست توسعه و تکمیل زیرساخت‌ها بر اساس ظرفیت‌های ذاتی منطقه آزاد چابهار است که به درستی مورد اشاره مقام معظم رهبری قرار گرفت و طی حدود یک دهه زیرساخت‌های توسعه‌ای در منطقه آزاد چابهار تکمیل شد و بقیه هم در مسیر تجهیز و تکمیل قرار دارند.

و اما دیگر مزیت چابهار که پشتوانه بزرگی به شمار می‌رود و به تازگی رخ عیان کرده، ایفای نقش به عنوان کریدور جنوب به شمال است. همزمان با پررنگ شدن محاسبه هزینه حمل‌ونقل در قیمت تمام شده، ظرفیت بزرگ و واقعی چابهار در عرصه بازرگانی جهانی نمود پیدا کرد.

چابهار در نقطه‌ای استراتژیک از جهان قرار گرفته که می‌تواند هاب حمل‌ونقل کالا و مسافر در منطقه باشد و حتی شرق دور را با کمترین هزینه به آسیای میانه، روسیه و یا اروپا متصل کند. حتی می‌توان گفت فعالیت منطقه آزاد چابهار از زمانی توجیه اقتصادی پیدا کرد که قیمت حمل و نقل به عنوان فاکتور کلیدی تعیین قیمت کالا شد.

توافق‌نامه چابهار

توافقنامه‌ای که دو با کشور هند و افغانستان در راستای افزیش مناسبات اقتصادی با استفاده از تاسیسات و زیرساخت‌های منطقه آزاد چابهار صورت گرفت، به نوعی هزینه تحریم کردن ایران را برای دیگر کشورها بالا برد. چنانکه می‌توان گفت توافقنامه چابهار، این محدوده را از تحریم‌ها خارج ساخت. به همین رو این مدل چابهار می‌تواند الگویی برای دیگر مناطق آزاد باشد تا هزینه تحریم ایران در دیگر مرزها هم برای همسایگان و دیگر کشور بالا برود و به مرور تحریم‌ها کم‌اثر و حتی بی‌اثر شوند.

شهر فرودگاهی چابهار

احساس نیاز به ساخت و راه‌اندازی فرودگاه چابهار طی دهه هفتاد و هشتاد نیز بارها مطرح شد و حتی دو مرتبه کلنگ ساخت این فرودگاه به زمین زده شد. اما هر بار به دلایلی ساخت فرودگاه به تعویق افتاد. تا اینکه در سال۹۷ و با مساعدت وزیر راه و شهرسازی فرآیند ساخت فرودگاه چابهار به سازمان منطقه آزاد چابهار واگذار شد.

وزارت راه و شهرسازی در اسفندماه‌۹۷، سازمان منطقه آزاد چابهار را به عنوان سرمایه‌گذار و مجری ساخت شهر فرودگاهی چابهار پذیرفت. به دنبال این توافق، منطقه آزاد چابهار طی کمتر از ۶ماه موافقت اصولی ساخت فرودگاه را دریافت کرد و در شهریورماه‌۹۸ مذاکرات ساخت با سرمایه‌گذارها و پیمانکاران آغاز شد.

کار ساخت فرودگاه با منابع داخلی سازمان منطقه آزاد آغاز شده و قرار است در فاز اول باند فرودگاه، یک ترمینال کوچک و تاسیسات مورد نیاز راه‌اندازی شود. زمان‌بندی راه‌اندازی فاز اول فرودگاه نیز ۲۴ماه در نظر گرفته شده است. فرودگاه چابهار با ایده خدمت‌رسانی بار و مسافر طرح‌ریزی شده که در محدوده منطقه آزاد باشد و استانداردهای لازم یک فرودگاه بین‌المللی را برای ترانزیت مسافر و برنامه‌های تجاری را داشته باشد.

در اینکه راه‌اندازی فرودگاه چابهار مزیت‌های بزرگی را به همراه دارد، تردیدی نیست. اما نکته عمیق‌تر آنکه، نبود شهر فرودگاهی روند تجارت و سرمایه‌گذاری در چابهار را با اختلال مواجه کرده است. فاصله ۴۵کیلومتری فرودگاه کنارک و چابهار با محدوده منطقه آزاد، مانعی برای تردد تجار و سرمایه‌گذاران به چابهار است.

یک اصل مهم در منطق آزاد، تردد بدون روادید است. به این معنا که افراد بدون دریافت روادید ایران می‌توانند به مناطق آزاد وارد شده و در نهایت از مناطق آزاد خارج شوند. اما قرار گرفتن فرودگاه فعلی خارج از محدوده منطقه آزاد، عملا این مزیت را از بین برده است.

مجتمع فولاد مکران

مجتمع فولاد مکران در زمینی به مساحت ۳۰۰هکتار در منطقه آزاد چابهار بنا شده که در فاز نخست و دوم آن تولید آهن اسفنجی پیش‌بینی شده، دو واحد گندله سازی، یک واحد فولادسازی و یک واحد نوردسازی نیز در آن ساخته می‌شود. پیش‌بینی می‌شود این مجتمع تا یک سال و نیم آینده در اواخر سال‌۱۴۰۰ به بهره‌برداری برسد.

این مجموعه شامل یک واحد تولید آهن اسفنجی با محصول بریکت گرم به ظرفیت ۱.۶میلیون تنی خواهد بود. در این مجموعه تولید همه حلقه‌های زنجیره فولاد از ماده خام معدنی تا محصول نهایی (که می‌تواند میلگرد یا ورق باشد) پیش‌بینی شده است.

این مجتمع در ۱۸ماه آینده وارد مدار تولید خواهد شد که تا امروز حدود ۲۵درصد پیشرفت فیزیکی داشته است. در فاز نخست قرار است در این مجموعه گندله تبدیل به بریکت شده و صادر شود، اما در مراحل (فازهای) بعدی در حقیقت ماده اولیه برای سایر کارخانجات داخلی به منظور تبدیل شدن به محصولات نهایی مانند میلگرد و ورق تولید خواهد کرد.