جای پای جوانان، استارت‌آپ‌ها و دانش‌بنیان‌ها در مناطق آزاد؛ ارسال سیگنال مثبت از مناطق آزاد به استارت‌آپ‌ها

گزارش: میثم غلامی

کسب و کارهای نو یا استارت‌آپ‌ها  نامش نیز مانند تعریف آن نو و تازه است. استارت‌آپ‌ها امروز به کسب و کارهای مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات و تکنولوژی گفته می‌شود که در جریان توسعه و گسترش جهانی فرآیند استفاده از تکنولوژی در دنیا این نوع کسب و کار نیز مورد استقبال دو طیف عمومی و تخصصی قرار گرفته است. طیف عموم، مردم دنیا که از استارت‌آپ‌ها برای زندگی بهتر استفاده می‌کنند و بسیاری از موارد موردنیاز در زندگی را از این طریق فراهم می‌کنند و طیف تخصصی که با کارآفرینی در این حوزه هر روز موضوعی تازه خلق می‌کنند، کارآفرینی و اشتغال‌زایی دارند و درآمدهای چندین میلیارد دلاری را نصیب ایده‌های جوان، خلاق و باانگیزه می‌کنند.

اما همزمان با فعالیت‌های استارت‌آپ‌ها، در ایران نیز فناوری‌های نوین وارد سبد دیجیتالی ایرانیان شده است. نگاهی کوتاه به نرم‌افزارهای موجود در دستگاه‌های دیجیتالی همچون تلفن همراه، تبلت، لپ‌تاپ، گوشی‌ها و دستگاه‌هایی از این دست نشان می‌دهد که فعالیت استارت‌آپ‌ها تا چه میزان در ایران نفوذ داشته‌اند، از تهیه غذا گرفته تا خرید آنلاین، بیمه خودرو، سوپرمارکت آنلاین و حتی کارواش‌.

در گزارشی که اخیرا منتشر شده آمده بود: «واکاوی ادبیات توسعه و رشد اقتصادی نشان می‌دهد، اکثریت تئوری‌‌های رشد درون‌زا، سرعت زایندگی یک اقتصاد را محصول پیشرفت تکنولوژی در یک کشور می‌دانند. مطابق با این مدل‌‌ها، پیشرفت تکنولوژی از این جهت که حجم و کیفیت تحقیقات یک کشور را افزایش می‌‌دهد، روی بازدهی عوامل تولید یعنی کار و سرمایه اثر گذاشته و رشد پایدار اقتصادی را تضمین خواهد کرد. قابل ذکر است که پیشرفت فنی مورد بحث در این‌ مدل‌ها، پیشرفت‌‌های تکنولوژیکی است که در فرآیند تولید مورد استفاده قرار می‌گیرد و ماحصل حمایت از صنایع دانش‌‌بنیان است. از این‌رو توسعه تولیدات دانش‌بنیان که بتواند به توسعه تحقیقات در کشور کمک کند، اجتناب‌‌ناپذیر خواهد بود. هم‌چنین، اقتصاد مبتنی بر دانش یا اقتصاد دانش‌بنیان به‌ عنوان یکی از راهکارهای تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی همواره مطرح بوده؛ بنابراین لازم است تلاش‌‌های مداومی برای استقرار هرچه بیشتر این شرکت‌‌ها در مناطق آزاد کشور صورت بگیرد».

اما در این میان این پرسش پیش می‌آید که سهم مناطق آزاد کشور در حمایت از شرکت‌های نوپا یا همان استارت‌آپ‌ها و یا فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان کجاست؟ آیا مناطقی که در ایران از بندها و محدودیت‌های رایج در سرزمین اصلی «آزاد» هستند، تا به‌حال برنامه‌ای برای حمایت از کارآفرینان نوپا داشته‌اند؟ مناطق آزاد تا چه میزان در جذب و حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان موفق عمل کرده‌اند؟

مرتضی بانک مشاور رئیس‌جمهوری و دبیر شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی با استقبال از ایجاد یک جریان حمایتی از شرکت‌های نوپا در این مناطق می‌گوید: مناطق آزاد با حمایت صندوق نوآوری و شکوفایی امید، به استارت‌آپ‌ها تسهیلات ارائه می‌کنند تا بتوانند کار خود را در این مناطق توسعه دهند.

او همکاری با صندوق نوآوری و شکوفایی را برای حمایت از استارت‌آپ‌ها گام اول حمایتی از این شرکت‌ها می‌داند و معتقد است: تفاهم‌نامه با این صندوق نشان می‌دهد که هر دو نهاد علاقه‌مند به افزایش همکاری برای سرمایه‌گذاری‌های جدید به ویژه در بخش استارت‌آپ‌ها هستند.

مشاور رئیس‌جمهوری ادامه داد: صندوق‌های خطرپذیر؛ سرمایه‌‌ای را به همراه کمک‌های مدیریتی، در اختیار شرکت‌‌های جوان، کوچک، به سرعت در حال رشد و دارای آتیه اقتصادی قرار می‌دهند که در این میان شرکت‌های استارت‌آپی از حمایت و مشارکت سازمان‌های مناطق آزاد نیز بهره‌مند می‌شوند‌.

دبیر شورایعالی مناطق آزاد کشور گفت: در حال حاضر ۲صندوق خطرپذیر در ۲منطقه آزاد ایجاد شده که امیدواریم این روند در تمامی مناطق آزاد کشور ادامه پیدا کند‌.

مرتضی بانک به توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان در مناطق آزاد کشور نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان فعال در مناطق آزاد کشور از ۳۰۰شرکت فراتر رفته که این آمار در مقایسه با دو سال گذشته رشد چشمگیری داشته است. گام‌های بسیار خوبی در ایجاد شرکت‌های دانش‌بنیان و حمایت از آنها در مناطق آزاد صورت گرفته و این برنامه‌ها قطعا ادامه‌دار خواهد بود. خوشبختانه عملکرد مناطق آزاد کشور در حوزه حمایت از استقرار شرکت‌‌های دانش‌‌بنیان، رضایت‌‌بخش، قابل قبول و فراتر از آستانه هدف‌‌گذاری شده، بوده است‌.

او جوانان را موتور محرک فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان و شرکت‌های نوپا (استارت‌آپ‌ها) می‌داند و معتقد است که سرمایه‌گذاری بلندمدت روی این جوانان تاثیرات مثبت فراوانی به همراه داشته و آینده و توسعه اقتصادی مناطق آزاد در اختیار همین جوانان است‌.

دبیر شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی گفت: حرکت ما باید به سمتی رود که فضاهای مناسبی را برای تقویت نسل جدید، مدیریت جامعه و دستگاه‌های دولتی ایجاد و شرایط را برای آنها فراهم سازیم. کاری که در همه دنیا انجام می‌شود این است که مدیریت‌هایی که به تحول و برنامه‌ریزی مجدد و تلاش وافری نیاز دارند را به جوانان می‌سپارند و از تجربه کسانی که توانستند عمرشان را در یک بستری طی کنند، به شکل دیگری و در قسمت‌های مختلف و معمولا واگذاری بخشی از پژوهش‌ها و فعالیت‌های علمی و پژوهشی استفاده می‌شود. به این ترتیب می‌توان از ظرفیت بزرگ پیشکسوتان و همچنین ظرفیت جوانان کشور در مدیریت‌ها استفاده کرد.

مرتضی بانک می‌گوید: در حوزه مجموعه‌های استارت‌آپ ما علاقه‌مندیم و اعتقاد داریم که باید بسترهای لازم را فراهم کنیم و به جوانان عزیز می‌گویم که شرایط مناسبی برای توسعه فعالیت‌های استارت‌آپی با رویکرد صادراتی در مناطق آزاد وجود دارد. مناطق آزاد به واسطه قرارگیری در مرزهای کشور، با ۱۵کشور همسایه می‌توانند تعامل و همکاری تجاری و صادراتی مستمر داشته باشند و صادرات خدمات دانش‌بنیان و شرکت‌های استارت‌آپ نیز در این میان از اهمیت فراوانی برخوردار است‌.

مشاور رئیس‌جمهوری تاکید می‌کند با گسترش فعالیت شرکت‌های استارت‌آپ در مناطق آزاد قطار کاهش بروکراسی‌های رایج و توسعه سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی سرعت بیشتری به خود می‌گیرد که این امر حمایت همه دستگاه‌ها و نهادهای مسئول و مرتبط را می‌طلبد.