الگوسازی در سرزمین اصلی با اجرای مگاپروژه‌ها در مناطق آزاد

امروزه مناطق آزاد و ویژه تجاری زیادی در دور تا دور ایران شکل گرفته‌اند. این مناطق می توانند با امکاناتی که دارند رویکردی جدیدی در اقتصاد کشور ایجاد کنند که از این موارد تسهیل صادرات و واردات از یک سو و ظرفیت بالای گردشگری از سوی دیگر است. در بسیاری از شهرهای مرزی مناطق آزاد تجاری با وجود تعداد زیادی بازارچه بزرگ شکل گرفته اند و در مناطقی مثل کیش و قشم نیز علاوه بر بازارچه‌های بین‌المللی، شاهد انبوه امکانات رفاهی و تفریحی برای توسعه گردشگری هستیم.

اما در سال‌های اخیر چه قدر به مناطق آزاد و ویژه تجاری توجه شده و اساسا ساز و کار پروژه‌های عمرانی نظیر هتل‌ها و مجتمع‌های بزرگ تجاری در این مناطق چگونه است و رابطه اقتصادی این مناطق با دولت به چه شیوه‌ای است. سوالاتی در این باره را در گفت‌وگو با مصطفی خانزادی معاون فنی و زیربنایی دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی مطرح کردیم که در ادامه می‌خوانید.

استقلال پروژه‌های عمرانی مناطق آزاد از بودجه دولت

خانزادی، معاون فنی و زیربنایی دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی درباره پروژه‌های زیربنایی مناطق و برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته برای آنها به خبرنگار ایبِنا گفت: منظور از طرح‌های عمرانی در سیستم بودجه‌ریزی، پروژه‌هایی است که اعتبار آن توسط دولت تامین می‌شود، در حالی که در مورد مناطق آزاد اینگونه نیست.

وی با بیان اینکه اصطلاح اعتبار عمرانی در بودجه مربوط به پروژه هایی است که در حال ساخت است، ادامه داد: از نظر فنی ما پروژه هایمان از نگاه عمرانی نیست چون منابع آن توسط خود مناطق آزاد تامین می شوند و به صورت درآمد ـ هزینه اداره می شوند؛ یعنی خود مناطق بر اساسی که مفاد قانون برای آن تعیین کرده است، درآمدهای لازم را جذب می‌کند و سپس بر اساس درآمدی که به دست می آورند، هزینه می کنند.

خانزادی یادآور شد: بنابراین مناطق آزاد هم در روند برنامه ریزی و هم در اجرای پروژه های عمرانی نسبت به سرزمین اصلی موفق تر اند چرا که به بودجه عمرانی کشور وابستگی ندارند.

وی خاطرنشان کرد: الان در سطح سرزمین اصلی هر زمان که در بحث بودجه جاری کمبود پیش می آید، اعتبارات عمرانی را کاهش می دهند که البته چاره ای نیست. حتی ما گاهی می بینیم که آنچه که از بودجه عمرانی در کشور تحقق پیدا می‌کند به زیر ۲۵درصد می رسد که این جای تاسف دارد و برخی زمان ها هم وضعیت اقتصادی خوب می شود که این تحقق بودجه به بالای ۶۰درصد هم می‌رسد.

معاون فنی و زیربنایی دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی تصریح کرد: اما در مورد مناطق آزاد بدین گونه نیست و گاهی به طور ۱۰۰درصد برنامه‌ای که طراحی می‌شود تحقق پیدا می‌کند. لذا به نظر من طرح‌های عمرانی این مناطق هم در برنامه ریزی و هم در اجرای پروژه های عمرانی از سرزمین اصلی پیشروتر هستند.

کارنامه موفق پروژه‌های عمرانی در مناطق آزاد

خانزادی در ادامه گفت: پروژه‌های زیربنایی بسیاری در مناطق آزاد وجود دارد که البته منطقه به منطقه فرق می کند؛ چراکه طرح‌های برخی از مناطق زودتر مصوب شده‌اند و شکل گفته‌اند و براساس موقعیت جغرافیایی و قابلیت‌هایی که دارند باید کسب در آمد کنند.

وی افزود: برای مثال، منطقه آزاد کیش از نظر زیرساختی و به لحاظ آبی نسبت به مناطق دیگر بسیار جلوتر است و اگرچه به لحاظ برق دارای مشکلاتی است اما نیاز جدی برق در آن وجود ندارد.

معاون فنی و زیربنایی دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی اضافه کرد: در حالی که برخی مناطق دیگر دیرتر شکل گرفته اند و مشکلات زیر ساختی دارند. اما به طور کلی از نظر زیرساختی به لحاظ آب، برق، گاز، خیابان و جاده و نظایر آن که این امور به عنوان زیر ساخت توسعه‌ای  محسوب می‌شوند، این مناطق وضعیت خیلی خوبی دارند و پروژه‌های بسیاری هم در چند سال گذشته شروع کرده اند و برخی را به پایان رسانده‌اند.

خانزادی یادآور شد: در همین امسال شاهد دو مراسم افتتاح پروژه‌های عمرانی بودیم که یکی توسط رئیس‌جمهور محترم و یکی دیگر هم دو هفته پیش بود که چیزی بالغ بر ۳۰۰۰میلیارد تومان پروژه از نظر رقم ریالی افتتاح شد.

استقلال بودجه باعث موفقیت طرح‌های عمرانی می‌شود

معاون فنی و زیربنایی دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی تصریح کرد: با اینکه هم‌اکنون بودجه به دبیرخانه می‌آید و در دبیرخانه تصویب و سپس به سازمان برنامه و بودجه هم اعلام می‌شود، ولی آن حالت عدم وابستگی به بودجه دولتی باعث شده که این مناطق راحت‌تر بتوانند برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری کنند.

خانزادی با ذکر مثالی ادامه داد: همین دو منطقه کیش و قشم که مثال زده شد، مدیرعامل و هیات مدیره و شورای معاونین آن اگر تصمیمی بگیرند و دبیرخانه هم موافقت کند، به راحتی می‌توانند کار خود را به مرحله اجرا برسانند؛ ولی در سیستم برنامه‌ریزی سرزمین اصلی، تصمیمات از شورای برنامه‌ریزی شهرستان آغاز می‌شود تا به استان و سپس به وزارتخانه و بعد برای تصویب به سازمان برنامه و بودجه و مجلس برود تا بتوانند یک اقدامی را انجام دهند که این موارد در مناطق آزاد بسیار کوتاه‌تر انجام می‌شود.

وی خاطرنشان کرد: به نظر می‌رسد به عنوان یک الگو می توان این مورد را مدنظر قرار داد که در سایر مناطق کشور هم اگر امکانش باشد این فرآیندها کوتاه تر شود تا شاهد اتفاقات بهتری باشیم.

وضعیت پیشرفت پروژه‌های عمرانی مناطق آزاد

معاون فنی و زیربنایی دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی با بیان اینکه پروژه‌های مناطق آزاد به دو بخش تفکیک می‌شوند، اظهار کرد: یک بخش آن پروژه‌های دولتی است و یکسری دیگر پروژه‌های عمران و آبادی است که توسط بخش خصوصی انجام می‌گیرد.

خانزادی ادامه داد: نکته دیگری که باز می‌توان آن را برای سرزمین اصلی الگو قرار دهیم، آن است در مناطق آزاد به دلیل نوع شکل گیری و قابلیت‌هایی که دارند حتی پروژه‌های زیرساختی آن، توسط بخش خصوصی سرمایه‌گذاری و اجرا می‌شود.

وی گفت: دو هفته پیش که پروژه‌های مناطق آزاد و ویژه اقتصادی را افتتاح می‌کردند، در قشم، مدیرعامل قشم مطرح کرد که چیزی بالغ بر ۲۴۰۰میلیارد تومان سرمایه گذاری انجام شده که بیش از ۹۸درصد آن مربوط به بخش خصوصی است.

معاون فنی و زیربنایی دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی با اشاره به اینکه این بسیار کار مناسبی است و رمز موفقیت در دنیا در همین استفاده از روش‌های نوین در اجراست، افزود: جایی مثل ترکیه که همسایه کشور ما است، چیزی بالغ بر ۷۰درصد سرمایه‌گذاری‌های آن توسط بخش خصوصی و یا حداکثر به صورت مشارکتی یعنی دولت به علاوه بخش خصوصی (مشارکت بخش خصوصی-‌دولتی) در حال انجام است که متاسفانه در کشور ما کمتر از این نوع روش‌های نوین تامین مالی مثل B.O.T ،B.O.O و B.L.T استفاده شده و از روش‌های مدل تامین مالی غیر از منابعی که دولت دارد کمتر به کار گرفته شده است.

خانزادی ادامه ‌داد: آنچه که در مناطق آزاد بیشتر تلاش شده این است که از روش‌های نوین استفاده شود که البته ما از ایده‌آل خیلی فاصله داریم اما از سرزمین اصلی موفق‌تر بوده‌ایم.

وی خاطرنشان کرد: بنابراین تعداد پروژه‌های عمرانی در این مناطق بسیار زیاد است که البته پروژه‌های کوچک وظیقه ذاتی حاکمیتی ما است که در حال پیگیری است و در آن بحثی نداریم.

وضعیت مگاپروژه‌ها در مناطق آزاد

معاون فنی و زیربنایی دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی درباره وضعیت پروژه‌های بزرگ و مگاپروژه‌ها در مناطق اظهار کرد: پروژه‌های بسیاری از این دست در حال اقدام است و در همین افتتاح قبلی یک پالایشگاه در قشم افتتاح شد که جزء پروژه‌های بسیار بزرگ بود و الان در کیش پروژه ترمینال مسافربری فرودگاه‌ها که یکی از بزرگترین ترمینال‌های مسافربری محسوب می‌شود در حال ساخت است که امیدواریم در همین دولت به مرحله بهره‌برداری و افتتاح برسد.

خانزادی اضافه کرد: در حال حاضر در کیش بیش از ۳۵هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در حال انجام است.

وی درباره این رقم گفت: این رقم، رقمی نمونه در کشور محسوب می‌شود و همین الان بیش از ۵۵هتل چهار و پنج ستاره در حال ساخت است که به لحاظ زیرساخت بخش گردشگری به عنوان قطب گردشگری بسیار مهم است و همچنین در بخش صنعت هم اتفاقات بسیار خوبی افتاده است.