نقش موثر مناطق آزاد در خنثی‌سازی تحریمهاانتصاب سرپرست معاونت توسعه اقتصادی و سرمایه‌گذاری دبیرخانه شورایعالی مناطق آزادسازمانهای مناطق آزاد و ویژه اقتصادی ملزم به ارائه آمار عملکردی شدندارتقاء مزیت‌های قانونی مناطق آزاد، راهبرد تعیین شده از سوی دبیرخانه شورایعالیتوجه به به حوزه گردشگری در جهت جذب سرمایه‌گذار و توسعه اقتصادی مناطق آزادگشایش در فرآیند واردات خودرو به مناطق آزادتحول در تامین مالی پروژه‌های عمرانی مناطق آزاد با انتشار اوراق در بازار سرمایهچرا آمار صادات گمرک ج.ا.ا با گمرک مناطق آزاد مطابقت ندارد؟
به گزارش اخبار آزاد مناطق، اما فارغ از کرونا، واقعیت آن است که تحریم‌ها سال‌هاست اقتصاد و معیشت مردم را نشانه گرفته و در دو، سه سال گذشته، این تاثیر بیش از همیشه خود را نمایان کرده است. در این مدت درآمد سرانه مردم ۳۴درصد کمتر شده، تورم از ۴۰درصد گذشته، متوسط استانداردهای زندگی ۱۳درصد کاهش یافته، صادرات نفت ایران به کمترین میزان ممکن رسیده، تجارت خارجی کاهش یافته و مبادی ورود ارز به کشور بسته شده است.
باید بپذیریم که معیشت مردم تنها در حالی بهتر می‌شود که درآمد سرانه افزایش یابد. درآمد سرانه و قدرت خرید، نیازمند افزایش نرخ رشد اقتصادی است. نرخ رشد اقتصادی در حالی بهبود پیدا می‌کند که سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف بیشتر شود. اما تحریم‌ها مانع ورود سرمایه به داخل کشور است و بی‌ثباتی اقتصادی هم سبب فرار سرمایه‌های داخلی است.
تحریم‌ها، روابط تجاری ایران با کشورها را به حداقل رسانده است. براساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، تعداد کشورهایی که ۸۰درصد صادرات ایران را تامین می‌کرده‌ا‌ند، از ۲۳کشور در سال۸۰، به ۹کشور در سال۹۷ تقلیل یافته است.
از سوی دیگر، تحریمهای بانکی، نقل و انتقال پول به داخل کشور را دشوار کرده و دیگر کشورها حاضر نیستند به دلیل مبادله چند میلیون دلاری با ایران، روابط خود با بزرگترین قدرت اقتصادی جهان را به مخاطره بیندازند. در نتیجه ایران بخش مهمی از بازارهای صادراتی خود را هم از دست داده است. این مسئله بخش صنعت، صادرات و سرمایه‌گذاری‌ها را تحت تاثیر قرار داده که نمونه مشهود آن، شرایط سخت سرمایه‌گذاری در مناطق آزاد کشورمان است.
اما سوال اینجاست که چرا در دوره برجام اقداماتی برای فرار از تحریم‌ها در مناطق آزاد انجام نگرفت و چرا در مدتی که از تحریم‌ها کاسته شده بود، سرمایه‌گذاری‌های خاصی اتفاق نیفتاد و چرا با وجود اعمال دوباره تحریم‌ها قدرت تداوم این سرمایه‌گذاری‌ها وجود نداشت؟
با وضعیت کنونی و بحران‌های اقتصادی که کشور با آن دست و پنجه نرم می‌کند، مناطق آزاد می‌تواند راه رهایی از تحریم‌ها و عنصر اصلی رشد و توسعه اقتصادی در کشور باشد؛ اما بها دادن به این مناطق نیازمند توجه تصمیم‌گیران کلان کشور است.
طبق آن چیزی که جو بایدن در این چند ماه اخیر اعلام کرده، دولت جدید آمریکا به برجام برمی‌گردد. مشاورانش نیز می‌گویند دولت بایدن به برجام باز می‌گردد؛ البته با شرط و شروط. با این اوصاف آنچه که مسلم است فضایی بهتر از گذشته ایجاد خواهد شد و این می‌تواند فرصتی برای بروز ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های مناطق آزاد برای سرمایه‌گذاری و توسعه روابط بین‌الملل کشور باشد.
در این گزارش بر آن شدیم تغییرات جدید صورت گرفته در سطح بین‌الملل را بر کم‌اثر شدن تحریم‌ها و افزایش فعالیت و سرمایه‌گذاری در مناطق آزاد بررسی کنیم. به همین منظور با مدیران عامل سازمان‌های مناطق آزاد، معاون اقتصادی دبیرخانه و کارشناسان اقتصادی درخصوص عملکرد مناطق آزاد در دوران تحریم و برجام به گفتوگو نشستیم که در ادامه می‌خوانید.
غلامحسین مظفری مدیرعامل سازمان منطقه آزادکیش:
رئیس هیات مدیره و مدیرعامل سازمان منطقه آزاد کیش در گفتوگو با نشریه، از نقش مناطق آزاد ایران در دوران تحریم و برجام سخن گفت و از هر رویکردی که به دوری از تنش و بحران و جنگ دامن بزند و مفاهمه را بر زور و قلدر مابی ترجیح دهد، استقبال کرد.
طبق گفته غلامحسین مظفری، در این رهگذر مقامات ارشد نظام هم از بازگشت آمریکا به برجام برای احقاق حقوق خود البته بدون تعیین پیش شرط استقبال می‌کنند.
مظفری خاطرنشان کرد: الگوی پیشرفت ایران اسلامی و منشور فعالیت نظام در دوره پس از چهل سالگی انقلاب، حاوی نگاه و رهنمودهای مقام معظم رهبری، قطب‌نمای کشتی نظام در دهه‌های پیش‌رو و از سرفصل‌های مهم در تعیین جهت‌گیری‌های راهبردی در بخش‌های مختلف است که در تدوین رویکردهای مناطق آزاد و ویژه باید مدنظر قرار گیرد.
بر این اساس، نگاه شیفته‌وار و باور رهایی‌بخش به نجات کشور توسط برخی دولت‌های توسعه یافته و مدرن، از آفات جدی در مسیر تعالی و بالندگی انقلاب است و برنامه‌ریزی‌های کلان و خرد باید معطوف به اتکا به منابع و ظرفیت‌های عظیم و بی‌پایان داخلی در کشور باشد.
پیام این رویگردانی داخلی و بین‌المللی آن است که دوران ادعای رهبری جهان و اجبار برای ایجاد تغییرات در ساختار سیاسی اقتصادی و فرهنگی کشورها به پایان رسیده و همگان باید به پذیرش تکثر و حق ملت‌ها در تعیین سرنوشت خویش احترام بگذارند.
وی تصریح کرد: ایران به عنوان کشوری مهم در منطقه نیز با پذیرش سختی‌های عارض شده در سال‌های اخیر، تن به باج‌خواهی‌های نفرت‌انگیز نداد و با تدابیر و تلاشی سخت و پرفشار، به همه نشان داد که با مقاومت هوشیارانه، استقلال و هویت خود را حفظ می‌نماید.
مدیرعامل سازمان منطقه آزاد کیش گفت: واقعیت آن است که جمهوری اسلامی ایران و کارگزاران و مدیران کشور با درک تنگناهای پدید آمده در سال‌های اخیر، به رهیافت‌های نوینی رسیدند که در شرایط جدید آن را فراموش نمی‌کنند. یکی از تجارب گرانسنگ و کلیدی به دست آمده، لزوم ارتقاء ممتد و تدریجی توانمندی‌های علمی و فناورانه برای حفظ استقلال در دنیای پیچیده پیش‌رو است. وابستگی برخی صنایع کشور به دانش و کالاهایی خاص که در داخل موجود نبود و دست بر قضا برای معیشت و زندگی مردم هم مهم بود، باعث نشد که نظام سلطه برای فشار حداکثری به کشور دست از آنها بردارد و در سیاهه دراز و بعضا مضحک تحریم‌ها گنجاند.
وی اظهار داشت: اکنون و در آغاز دور تازه‌ای از گشایش، خوشحالیم که بگوییم ایران در پی خروج شرکت‌های بین‌المللی و قطع هر نوع همکاری کشورهای بزرگ، توانست چرخ تولید و صنعت را بگرداند و با اتکا به انبوه متخصصان و جوانان خود، با تحمل تاب‌آورانه شرایط، در برابر بدخواهان به زانو در نیاید و با هزاران ابداع و اختراع و نوآوری، از این گردنه صعب عبور کند.
فعالیت بیش از ۳۴۰واحد تولیدی فعال و با دانش بالا، ایجاد مرکز نوآوری برای تکمیل زیست‌بوم یا اکوسیستم نوآوری، استقرار ۴۰شرکت دانش‌بنیان در برج راه‌اندازی شده، طراحی شهرک فناوری‌های نو برای محصولات دانش‌بنیان که به خط تولید می‌رسند، ایجاد زمینه‌های لازم برای استقرار و توسعه صنایع خلاق، تامین همه نیازهای فناورانه و همچنین تعیین کیش به عنوان پایلوت طرح‌های مربوط به حمل و نقل هوشمند، از اقدامات نوگرایانه و دانش محوری است که در همین سال‌ها که دشمنان انتظار افول کشور را داشتند، رخ نمایانده است.
رئیس هیات مدیره و مدیرعامل سازمان منطقه آزاد کیش در پایان خاطرنشان کرد: ما با جهان متنوع و متکثر سر دعوا نداریم و متاع ارزشمند خود را در آن عرضه می‌کنیم و از دستاورد سایر فرهنگ‌ها و ملل بهره می‌گیریم و در آینده هم چنین خواهد بود. اما فرهنگ چند هزار ساله ما به خوبی نشان می‌دهد که ایران به عنوان یک قدرت تاریخی، جغرافیایی و فرهنگی، زیر بار زور و ستم و ظلم نمی‌رود و چون سرو، آزاده و راست قامت خواهد ایستاد. آن سیمرغی که عطار نیشابوری از آن سخن گفت و اهمیت زیادی در ادبیات کهن ما دارد، اتحاد و انسجامی است که قدرت‌آفرین می‌شود و همه مرغان مدعی را به کرنش وا می‌دارد.
هر چند، گذر از هفت شهر عشق با طلب شروع می‌شود، ولی تردیدی نیست که در خوان آخر، این استغنا است که سالک و جوینده، آن را به خاطر هدف و امید و البته مرارت‌هایی که کشیده، به دست می‌آورد.
حمیدرضا مومنی مدیرعامل سازمان منطقه آزاد قشم:
اما رئیس هیات مدیره و مدیرعامل سازمان منطقه آزاد قشم نیز در گفتوگو با نشریه، از عدم نگاه جمهوری اسلامی ایران به ریاست جمهوری آمریکا سخن گفت و از عملکرد مناطق آزاد در دوران تحریم حمایت کرد. او ریشه مشکلات کشور را در بحث خودتحریمیها و عدم اجرایی شدن قوانین مربوط به مناطق آزاد کشور دانست.
وی تصریح کرد: مناطق آزاد به عنوان معبری امن و مطمئن برای عبور از فشار تحریم‌ها و همچنین مراکزی جهت پیوند اقتصاد ملی ایران به اقتصاد جهانی و نقاطی برای ورود دانش و تکنولوژی‌های روز به کشور، برای پویاتر شدن در زمینه‌های اقتصادی و تجاری، نیاز به بازنگری در برخی قوانین و دستورالعمل‌های فعلی و حذف آیین‌نامه‌ها و بخشنامه‌های خلق‌الساعه دارند.
رئیس هیات مدیره سازمان منطقه آزاد قشم افزود: به عنوان نمونه، براساس قانون چگونگی اداره مناطق آزاد و ویژه اقتصادی که در سال۷۲ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده است، ورود هرگونه کالا (به جز کالاهای ممنوعه) به مناطق آزاد بدون مانع و آزاد است؛ اما در شرایطی که کشور نیاز به ورود برخی کالاهای اساسی بدون بروکراسی‌های پیچیده اداری دارد که در سریع‌ترین زمان ممکن مایحتاج جامعه تامین گردد؛ این مناطق شامل مصوبات و محدودیت‌هایی ازجمله ثبت سفارش و یا ممنوعیت ورود بخش اعظمی از کالاها شدند که این موضوع خود باعث ایجاد نارضایتی، بالا رفتن قیمت برخی مواد و محصولات و در پی آن از بین رفتن کسب و کارهای خرد و کلان بی‌شماری شده است.
مومنی اظهار داشت: اما با وجود سنگ‌اندازی‌ها و مانع‌تراشی‌های متعدد، مناطق آزاد در دوران تحریم‌ها عملکرد مطلوب و قابل دفاعی داشتند.
وی با بیان اینکه مدیریت واردات به معنی محدود کردن آن نیست، تاکید کرد: واردات نیاز به برنامه‌ریزی دارد و تامین مواد اولیه واحدهای تولیدی باید در اولویت برنامه‌ها قرار گیرد؛ کما اینکه ماموریت ویژه برای بخش‌های مختلف مناطق آزاد، تعریف واردات هدفمند یعنی تسهیل ورود تجهیزات و تکنولوژی جهت خودکفایی ملی بوده است.
مدیرعامل سازمان منطقه آزاد قشم اظهار کرد: مهم‌ترین موضوعی که باید به جد مورد توجه همه دستگاه‌ها و نهادها قرار گیرد، قانون مناطق آزاد است؛ چراکه باید بپذیریم مناطق آزاد از قوانین ساری و جاری تجاری سرزمین اصلی مستثنی بوده و براساس مقررات و قوانین خاص خودشان اداره می‌شوند و هرگونه دخل و تصرف و ایجاد خلل در این قانون، مشکلات و چالش‌هایی را برای مناطق آزاد خصوصا سرمایه‌گذاران و فعالین اقتصادی این مناطق در پی خواهد داشت، همانگونه که طی ۲-۳سال اخیر شاهد دستورالعمل‌ها و بخشنامه‌های تحمیلی به مناطق آزاد بودیم که در پاره‌ای از موارد موجب کند شدن سرعت پیشرفت در این مناطق شده است.
مومنی بیان داشت: اگر در آینده تغییر رفتاری از سوی امریکا در جهت بازگشت به برجام و همچنین لغو تحریمهای یکجانبه و خصمانه را شاهد باشیم؛ بی‌تردید با ورود سرمایه‌گذاران خارجی خصوصا بخشی از ایرانیان سرمایه‌گذار خارج از کشور مواجه خواهیم شد که به دلیل مزیت‌ها و ظرفیت‌های ایجاد شده در مناطق آزاد، بی‌تردید تمایل به حضور در این مناطق بیش از سایر نقاط کشور خواهد بود؛ به همین سبب معرفی صحیح پتانسیل‌ها بالاخص از سوی سفرای کشورمان به سایر نقاط جهان به خصوص کشورهای همسایه، باید در دستورکار سازمان‌های مناطق آزاد و همچنین وزارت امور خارجه قرار گیرد.
مومنی خاطرنشان کرد: به نظر می‌رسد اگر در آینده شرایط برای رفع تحریم‌ها و از سرگیری ارتباطات بانکی خارجی فراهم شود، یکی از مهم‌ترین موانع جهت ورود سرمایه‌گذاران خارجی در مناطق آزاد از پیش روی این مناطق برداشته خواهد شد و باتوجه به فعالیت مستمر سازمان منطقه آزاد قشم برای فراهم نمودن زیرساخت‌های مورد نیاز سرمایه‌گذاران، این منطقه زودتر از سایر مناطق با تحول چشمگیر در حوزه سرمایه‌گذاری مواجه خواهد شد.
مومنی گفت: منطقه آزاد قشم برای ایفای نقش موثرتر در تامین کالاها و منابع ضروری و راهبردی کشور به ویژه در شرایط تحریم‌ها و محدودیت‌های تحمیلی، آمادگی کامل دارد و تاکنون در این زمینه به خوبی نقش‌آفرینی کرده است. همکاری و افزایش مبادلات تجاری و سرمایه‌گذاری در قشم و بهبود روابط اقتصادی با عمان و برخی کشورهای حاشیه خلیج فارس، افق‌های روشنی را پیش روی توسعه روابط سیاسی و اقتصادی این منطقه آزاد با کشورهای همسایه قرار داده است.
به گفته وی؛ باید این موضوع را نیز مورد توجه قرار داد که مناطق آزاد براساس وظایف محوله ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی به شاخص‌های مورد نظر این ستاد در صادرات کالاهای تولیدی منطقه، صادرات مجدد کالاها و انتقال فناوری‌های پیشرفته دست یافته‌اند و به عبارتی این مناطق را می‌توان پیشگامان اجرای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی در کشور برشمرد.
مومنی با تاکید بر اینکه مناطق آزاد از بودجه دولتی برخوردار نیستند، افزود: بنابراین کسب درآمد برای اداره این مناطق نیازمند تفکر صحیح مدیریت اقتصادی است و هر منطقه‌ای که با ارائه برنامه‌های درازمدت بتواند درآمدهای پایداری جذب کند، به طور حتم می‌تواند در ایفای نقش خود موفق‌تر از دیگر مناطق باشد.
وی ادامه داد: در این میان توجه به مدل‌های جدید تامین منابع مالی برای اجرای پروژه‌های زیربنایی و اتمام پروژه‌های کلان اقتصادی و پایان طرح‌های عمرانی پیش‌بینی شده در منطقه آزاد قشم نیز یکی از مسائلی است که از اهمیت بالایی برخوردار است و البته پیش‌بینی‌هایی در این خصوص صورت گرفته است.
تجربه برجام را باید همیشه پیش روی خود قرار دهیم و بر این موضوع باور داشته باشیم که با تقویت قدرت اقتصادی و با بهره‌گیری از موقعیت استراتژیک کشورمان که در چهارراه جهانی و نقطه اتصال سه قاره واقع شده است، صرفا با عبور از خودتحریمیها داخلی و بسط و گسترش تولیدات صادرات‌محور می‌توان از هر تنگنای تحریمی و اقتصادی به سلامت عبور کرد.
اسماعیل زمانی مدیرعامل سازمان منطقه آزاد اروند:
همچنین رئیس هیات مدیره و مدیرعامل سازمان منطقه آزاد اروند نیز در گفتوگو با نشریه، نقش مناطق آزاد در دنیا را توسعه مراودات بین‌المللی و گسترش مناسبات تجارت برشمرد و تاکید کرد چنانچه بخواهیم مناطق آزاد ایران نیز کارکرد‌های مطلوب‌تری داشته باشند، قوانین مربوط به این مناطق باید به بهترین شکل اجرایی شده و در راستای تسهیل‌گری بیشتر در مناطق آزاد تلاش نماییم.
وی ادامه داد: در همین راستا کشور ما ایران با توجه به موقعیت جغرافیایی که دارد از بهترین امتیازات برخوردار است. به گفته کارشناسان؛ امروزه کشورهای متفاوتی اعم از توسعه یافته و در حال توسعه با توجه به ویژگی مناطق آزاد تجاری-صنعتی برای دستیابی به هدف‌هایی نظیر توسعه اقتصاد ملی، جذب سرمایه‌های خارجی، استفاده از برتری‌های نسبی، ایجاد فرصت‌های شغلی، تربیت نیروی انسانی، افزایش درآمدهای ناشی از فعالیت‌های خدماتی، افزایش کارایی اقتصاد ملی، توسعه منطقه‌ای و تبدیل بخش‌های عقب مانده به قطب‌های توسعه، اقدام به ایجاد مناطق آزاد تجاری-صنعتی نموده‌اند.
زمانی با اشاره به تحولات جدید جهان و موقعیت استراتژیک ایران، نقش مناطق در توسعه تجارت کشور را مهم ارزیابی کرد و اظهار داشت: با توجه به تحولات چشمگیری که در جهان شاهد هستیم و تغییرات احتمالی روابط خارجی، مناطق آزاد خصوصا منطقه آزاد اروند با ویژگی‌های منحصربه‌فردی که دارند، می‌تواند نقش اثرگذاری در اقتصاد کشور بازی کند.
وی تصریح کرد: سازمان منطقه آزاد اروند به دلیل موقعیت استراتژیک و سوق‌الجیشی که دارد، خصوصا همجواری با کشورهای عراق، کویت و سایر کشورهای حاشیه خلیج فارس، در بخش ترانزیت کالا به این همسایگان به ویژه عراق، نقش تعیین کننده دارد.
مدیرعامل سازمان منطقه آزاد اروند در ادامه عنوان کرد: منطقه آزاد اروند در بحث صدور کالاهای تولیدی مربوط به سایر استان‌ها نیز نقش بسزایی در صادرات به کشورهای مختلفی که از طریق راه‌های آبی، خاکی و ریلی با آنها در ارتباط هستیم، دارد.
وی اذعان داشت: محدود کردن مناطق آزاد، ضربه‌ای به اقتصاد کلان کشور است و باید نسبت به رفع موانع و تسهیل‌گری هرچه بیشتر قوانین، تلاش و همت نمود.
این مقام مسئول، توسعه صادرات را در قوی کردن بنیه اقتصادی کشور تاثیر گذار دانست و گفت: برای رسیدن به اهداف کلان اقتصادی باید از الگوی مناطق آزاد موفق جهان استفاده کنیم تا با بومی‌سازی بخشی از این تجربیات، به جایگاه اصلی خویش برسیم.
زمانی، نقش تحریمهای ظالمانه در عملکرد مناطق آزاد را یکی از عمده دلایل مشکلات اقتصادی کشور عنوان کرد و اظهار داشت: می‌بایست با تقویت شاخص‌هایی همچون افزایش سرمایه‌گذاری خارجی و داخلی، صادرات و راه یافتن به بازار جهانی و منطقه‌ای به توسعه اقتصادی این مناطق کمک کنیم.
محمدولی روزبهان مدیرعامل سازمان منطقه آزاد انزلی:
اما رئیس هیات مدیره و مدیرعامل سازمان منطقه آزاد انزلی در گفتوگو با نشریه، به عملکرد مثبت منطقه متبوع خود پرداخت و با تاکید بر اینکه مناطق آزاد کشورمان با قرار گرفتن در مسیرهای ترانزیتی بین‌المللی و همجواری با کشورهای همسایه و با تکیه بر مزایا و معافیت‌های قانونی خود می‌توانند از نقش بیشتری در معادلات منطقه‌ای کشورمان ظرف سال‌های آتی برخودار باشند، این مناطق آزاد را از فرصت‌های بی‌بدیل اقتصادی در کشور دانست.
محمدولی روزبهان اظهار نمود: کارکرد و وظیفه اصلی مناطق آزاد معطوف و منوط به تغییر و تحولات نظام بین‌المللی و منطقه‌ای نیست؛ اما راهبرد مناطق آزاد استفاده از چالش‌ها در قالب بازتعریف فرصت‌های جدید در جذب سرمایه‌گذار از طریق معرفی فرصت‌های پیش روی برای اقتصاد کشورمان است.
رئیس هیات مدیره سازمان منطقه آزاد انزلی اظهار داشت: نکته حائز اهمیت و وجه تمایز پروژه‌های زیرساختی منطقه آزاد انزلی، بهره‌گیری از توانمندی بخش خصوصی است. در این راستا بخش خصوصی به صورت BOT مجری و بهره‌برداری طرح‌های زیرساختی‌ای همچون اسکله‌های بندر کاسپین است؛ مدلی که براساس آن شرکت مزبور به منظور کسب منافع بیشتر و زودتر رسیدن به نقطه سربه‌سر در سرمایه‌گذاری خود، اقدام به جذب بازرگانان جهت استفاده از این بندر و مسیر ترانزیتی برای حمل و نقل کالاهای خود را وجه همت خویش قرار می‌دهد.
روزبهان گفت: از سوی دیگر، سازمان منطقه آزاد انزلی، در راستای تعریف نقشی در شأن خود به عنوان «دروازه ورود ایران به اوراسیا»، «نقش محوری در کریدور شمال-جنوب» و «در ارتباط با کشورهای حاشیه دریای خزر»؛ توسعه روابط با کشورهای مزبور را در اولویت برنامه‌های کاری خود قرار داده است.
مدیرعامل سازمان منطقه آزاد انزلی اذعان داشت: بخش دیگر برنامه‌های سازمان منطقه آزاد انزلی، فعال‌سازی مسیرهای ترانزیتی بین‌المللی عبوری از کشورمان، یعنی کریدور شمال-جنوب است که با همکاری کشورهای روسیه و هند، از طریق انتقال نخستین محموله در این مسیر آغاز شد و در عین حال به منظور جذب شرکت‌های حمل و نقل جدید به استفاده از این کریدور در حمل و نقل کالا میان هند و روسیه یا اروپا و بالعکس، کارگروهی با حضور شرکت‌های حمل و نقل بین‌المللی از آلمان تا قزاقستان، ایران، هندوستان و روسیه تشکیل شده و ازجمله آثار این کارگروه که در دوران همه‌گیری کرونا نیز جلسات کاری آن به صورت وبینار برگزار شد را می‌توان افزایش تجارت کالا میان ایران و روسیه برشمرد.
وی تصریح کرد: سازمان منطقه آزاد انزلی علی‌رغم اینکه دارای کوچکترین محدوده در میان مناطق آزاد کشورمان است؛ ظرف سال‌های اخیر و در راستای اجرای منشور اقتصاد مقاومتی و اجرای توافق‌نامه همکاری گمرکی کشورمان با اتحادیه اقتصادی اوراسیا، اقدام به جذب سرمایه‌گذاران خارجی نموده و این مسیر تاکنون نیز تداوم داشته که از معروفترین آنها می‌توان به بزرگترین مجموعه تفریحی و گردشگری آکواریم، باغ خزندگان و پرندگان کشور با سرمایه‌گذاری بیش از ۳۰میلیون یورویی ترکیه اشاره کرد. موضوعی که در حوزه‌های تولیدی و خدمات تجاری-ترانزیتی و امکانات گردشگری نیز طرح‌های سرمایه‌گذاری جذب و به بهره‌برداری رسیده‌اند.
مدیرعامل سازمان منطقه آزاد انزلی اظهار کرد: در نتیجه سازمان منطقه آزاد انزلی با بهره‌گیری از تمام توان مدیریتی و نیروی انسانی خود، با تکیه بر عزم راسخ بخش خصوصی و همراهی سایر نهادهای استانی و کشوری تنوع‌بخشی به مسیرهای مبادلاتی و ایفاگری نقش مرکزی در مبادلات کالایی میان روسیه، چین و هند با کشورهای حاشیه دریای خزر، غرب آسیا، جنوب خلیج فارس و دریای عمان را در دستورکار قرار داده و بر این باور است که یکی از ساز و کارهای جذب سرمایه‌گذاران، حوزه حمل و نقل و ترانزیت است.
روزبهان گفت: بر این اساس، سازمان منطقه آزاد انزلی تداوم مسیر در پیش گرفته در قالب گسترش همکاری‌ها با کشورهای حوزه خزر و اوراسیا را در کنار تقویت ظرفیت‌های خود در زمینه افزایش فضای شهرک‌های صنعتی خود از طریق ایجاد سومین شهرک صنعتی در فضای پسکرانه منطقه به مساحت ۵۰هکتار که ظرفیت فعلی محدوده‌های صنعتی منطقه را به دو برابر افزایش می‌دهد، در حال انجام دارد.
روزبهان تصریح کرد: از میان اقدامات چند وجهی و چند بعدی سازمان منطقه آزاد انزلی در مسیر توسعه همکاری‌های منطقه‌ای و جذب سرمایه‌گذار خارجی باید به برگزاری «نخستین همایش بین‌المللی اتحادیه اقتصادی اوراسیا و نقش ژئوپلتیک مناطق آزاد ایران در توسعه روابط منطقه‌ای» که چندی پیش در عالی‌ترین سطح به میزبانی این منطقه برگزار شد، اشاره کرد.
همایشی علمی و تخصصی که با حضور مشاور محترم مقام معظم رهبری و مشاور محترم رئیس‌جمهوری و سه وزیر راه و شهرسازی، نیرو و امور اقتصادی و دارایی و مقامان روسیه برپا شد و در آن فرصت‌ها و چالش‌های پیش روی توسعه همکاری‌ها و بهره‌گیری حداکثری از منافع ناشی از همکاری با اتحادیه مزبور با حضور اساتید دانشگاه و مسئولین کشورمان و روسیه به عنوان مهم‌ترین عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت.
رئیس هیات مدیره و مدیرعامل سازمان منطقه آزاد انزلی در پایان خاطرنشان کرد: لازم به تاکید است، مناطق آزاد کشورمان با قرار گرفتن در مسیرهای ترانزیتی بین‌المللی و همجواری با کشورهای همسایه و با تکیه بر مزایا و معافیت‌های قانونی خود می‌توانند از نقش بیشتری در معادلات منطقه‌ای کشورمان ظرف سال‌های آتی برخودار باشند، مسیری که در طول دوران خدمت دولت تدبیر و امید علی‌رغم مشکلاتی همچون تحریم و همه‌گیری بیماری کرونا، با همراهی بخش خصوصی و مدیران دولتی، در مسیر بایسته‌ای قرار گرفت و امید می‌رود مناطق آزاد ایران در قرن آینده به جایگاه اصلی خود در سطح ملی و بین‌المللی نائل آمده و منطقه آزاد انزلی در قرن پانزدهم به کانون مبادلات کالا میان ابرقدرت‌های قرن بیست و یکم میلادی در آسیا و کشورهای اروپایی تبدیل شود.
احمد جمالی معاون اقتصادی دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد و ویژه:
معاون اقتصادی دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در گفتوگو با نشریه، از سیاست جمهوری اسلامی ایران در برابر تغییرات در کاخ سفید آمریکا سخن گفت و بر نقش مناطق آزاد در شرایط تحریم تاکید کرد.
احمد جمالی در پاسخ به این سوال که اگر نگاه ریاست جدید آمریکا همچون ترامپ باشد و شرایط تغییر نکند چه راهی جلوی پای ایران برای افزایش نقش خود در توسعه بین‌المللی وجود دارد، گفت: سیاست جمهوری اسلامی ایران ایران همانگونه که رهبر معظم انقلاب فرموده‌اند، سیاست مشخص و حساب شده است و با رفت و آمد افراد تغییر نمی‌کند.
وی در پاسخ به سوالی دیگر مبنی بر اینکه نقش و کارکردی که مناطق آزاد در شرایط تحریم می‌توانند داشته باشند چیست، اظهار داشت: راهبردهای اصلی مناطق در حوزه تحریم‌ها متاثر از راهبردها و سیاست‌های سرزمین اصلی است، گرچه از نظر اقدامات و فعالیت‌ها مناطق در چارچوب قوانین و مقررات خود اقدام می‌کنند، ولی واقعیت اصلی آن است که سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران برای کل قلمرو کشور عزیزمان می‌باشد.
ما هم در چارچوب این سیاست و تبعیت از آن به نحو مقتضی با اتخاذ راهبردهای درون‌زا و برون‌گرا در چارچوب اقتصاد مقاومتی فعالیت‌های مناطق را برای تحقق اهداف در نظر گرفته شده به انجام می‌رسانیم.
معاون اقتصادی دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی تاکید کرد: مطابق سیاست‌های کلان اقتصاد مقاومتی، اهم فعالیت‌های مناطق آزاد جهت مقابله با تحریم، متمرکز بر اقدامات منتج به انتقال فناوری‌های پیشرفته، انواع اقدامات در راستای گسترش و تسهیل تولید، تسهیل و توسعه صادرات کالا و خدمات، خصوصا تامین نیازهای ضروری و منابع مالی از خارج می‌باشند که دستاوردهای مختلفی در این مسیر حاصل گردیده است.
معاون اقتصادی دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در پایان تاکید کرد: از سوی دیگر طرح توسعه منطقه آزاد چابهار در اواخر سال گذشته ابلاغ گردیده است که با توجه به الحاق محدوده‌های بندری و نواحی مستعد سرمایه‌گذاری با محدوده این منطقه آزاد، در حال حاضر درخواست‌های متعدد سرمایه‌گذاری در حوزه‌های مختلف اعم از پتروشیمی، فولاد، صنایع دریامحور، لجستیک، به منطقه آزاد چابهار واصل شده که در کنار طرح ساخت فرودگاه بین‌المللی چابهار، توسعه چشمگیری را در آینده نزدیک در آن منطقه شاهد خواهیم بود.
آلبرت بغزیان، کارشناس مسائل اقتصادی:
آلبرت بغزیان، کارشناس مسائل اقتصادی درخصوص کنفرانس ۲۶آذرماه که با هدف ترغیب سرمایه‌گذاران اروپایی جهت سرمایه‌گذاری در ایران در صورت لغو تحریمهای امریکا برگزار می‌شود و احتمال تغییر نگاه دنیا نسبت به ایران با توجه به تغییر ریاست جمهوری آمریکا گفت: زمان، زمانی نیست که بتوان درخصوص تحریم‌ها و شیوه سبک شدن یا برداشتن آن قضاوت کرد؛ اکنون بیشترین مشکل کشور ما ترامپ است، زیرا تحریم‌ها در زمان او سنگین‌تر شد؛ در واقع او ماموریتش این بود که ایران را مورد هدف قرار دهد، این موضوع ربطی به جمهوری‌خواه و دموکرات بودن او نداشت؛ اما رفتن ترامپ تا زمان این همایش مطرح نیست که بتوان در مورد نتایج این همایش از این جهت قضاوت کرد.
اگر این اتفاق بیفتد و بایدن سرکار بیاید و رسیدگی‌ها را شروع کند، می‌توان شاهد تغییراتی از این جهت بود. البته باید بپذیریم یکسری تحریمهای حقوق بشری بوده و همچنان هم برقرار خواهد بود.
قبل آمدن ترامپ هم این تحریم‌ها بوده و در واقع به اوایل انقلاب برمی‌گردد، اما قسمتی که ترامپ فشار حداکثری به بهانه اینکه ایران عدول کرده وارد کرده و خودش هم دلیل خاصی برای اعمال آن نیاورده و صرفا گفته که شرایط خیلی به نفع ایران بود و باید این شرایط را بازنگری کند. شاید از این جهت تیم جدید آمریکا معتقد به این نیست که آن توافق به نفع ایران بوده و احتمالا بخواهند مواردی را در نسبت‌ها تغییر دهند.
وی در پاسخ به این سوال که عملکرد مناطق آزاد را در دوران تحریم چگونه ارزیابی می‌کنید، اظهار داشت: نمی‌توان در زمانی که شما مقید می‌شوید ارزیابی منصفانه‌ای داشت و بگوییم در این مدت عملکرد مناطق آزاد خوب یا بد بوده، حتما محدودیت‌ها، عملکردها را کاهش می‌دهد. باید بپذیریم که مناطق آزاد هم جزئی از ایران است، یعنی سیاست خارجی و تحریم‌ها منطقه آزاد و غیر آزاد نمی‌شناسد.
اگر بخواهیم عملکرد مناطق آزاد را قبل سنگین‌تر شدن تحریم‌ها بررسی کنیم، باید ببینیم در این مدت چقدر ورود سرمایه‌گذار داشتیم. چرا ما نتوانستیم آنها را برای ادامه سرمایه‌گذاری جذب کنیم یا به سرمایه‌گذاری با او ادامه دهیم، آیا این سرمایه‌گذاری‌ها در زمینه‌های نیازمندی ما بوده یا خیر! و آیا سرمایه‌گذار خارجی با منابع خارجی ورود می‌کرده یا صرفا می‌آمده که ریال را ببرد و واردات انجام دهد؟ در حالی که سرمایه‌گذار باید از مبدا تامین مالی شود.
این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: سرمایه‌گذار خارجی تعریف دارد، هر کسی واردات دلاری انجام دهد که سرمایه‌گذار نمی‌شود یا اگر تکنولوژی نیاورد و یا اینکه کاری صرفا برای صادرات انجام دهد اینها سرمایه‌گذار قلمداد نمی‌شوند. لذا این موارد باید تعریف شود. صرف اینکه مدعی شویم که بیست میلیون دلار سرمایه‌گذار خارجی جذب کردیم، فایده ندارد؛ اینها باید در جایی اثر خودش را نشان دهد و میزان این تاثیر هم بررسی شود.
بغزیان در پاسخ به این سوال که چرا این انتظار وجود دارد که مناطق آزاد ما در دوران تحریم به توسعه روابط بین‌الملل کمک کند، گفت: اگر در این شرایط از مناطق آزاد نسبت به آن موقع که تحریم نبودیم انتظار بیشتری داشته باشیم، اشتباه کردیم.
وقتی سرمایه‌گذار خارجی نمی‌تواند بیاید، چه فرقی می‌کند. خیلی اشتباه است ما برای مناطق آزاد تکلیف بالاتری را انتظار داشته باشیم. مزیت منطقه آزاد این بوده که سرمایه‌گذار خارجی از قید و بندهایی خلاص شود و چون دسترسی به کشور دیگر از طریق دریایی خیلی آسان‌تر از زمینی است، منطقه آزاد را انتخاب می‌کند.
از طرف دیگر یکی از ویژگی‌های مناطق آزاد این بود که بانک‌های خارجی می‌توانستند حضور پیدا کنند؛ حالا چرا مناطق آزاد ما به جای بانک خارجی از شعب و باجه‌های بانک‌های داخلی برخوردار شدند و یا اینکه عملا بانک‌های مشترکی که اسم ایران و کشوری دیگر کنارش آمده اما فعال نیستند و صرفا یکسری حواله‌ها را از زیر چتر یک بانک دیگر انجام می‌دهند، جای سوال است.
وی در پاسخ به سوالی دیگر مبنی بر اینکه چرا در دوره برجام سرمایه‌گذاری صورت نگرفت و چه سنگ‌اندازی و موانع قانونی وجود دارد، گفت: دوره برجام بهترین موقعی بود که می‌توانستیم بیشترین استفاده‌ها را ببریم، به هرحال ایران توانست از کشورها امضا بگیرد و توافق‌نامه داشته باشد و این بهترین فرصت بود تا از سرمایه‌گذار و بانک‌های خارجی برای ورود به کشور دعوت کند.
اما واقعیت آن است که ما از این موضوع غافل بودیم و انگار نشسته بودیم تا خارجی‌ها بیایند؛ در حالی که ما باید به سمت کشورهای دیگر برویم و بازاریابی کنیم. می‌بایست در این مدت مناطق آزاد را به دنیا معرفی می‌کردیم.
در این خصوص دبیرخانه باید ورود پیدا می‌کرد و با توجه به شناختی که دارد، باید هر کدام از مناطق آزاد را با استراتژی و پتانسیل مشخص برای کل کشور و دنیا معرفی کند، اما متاسفانه به این موضوع در این خصوص اهمیتی نداد. لذا آن طور که باید از فرصت برجام استفاده نشده و حتی می‌توان گفت دوره تحریم و برجام تفاوتی در عملکرد مناطق آزاد وجود نداشت.
این کارشناس مسائل اقتصادی در پایان در پاسخ به این سوال اگر شرایط تغییر نکند، چه راهی پیش روی مناطق آزاد ایران است تا نقش توسعه کشور را بتوانند به خوبی ایفا کنند، تصریح کرد: در شرایط تحریم حفظ وضع موجود هم به سختی صورت می‌گیرد.
لذا نباید انتظار معجزه داشته باشیم؛ ولی در عین حال از کشورهایی که با ما تجارت طولانی داشتند و اقلام قابل توجهی با آنها مثل کشور چین مبادله کردیم، باید انتظار داشته باشیم که اینطور مواقع به ما کمک کنند. اگر قرار باشد یار گلستان باشد، فایده ندارد. دیپلماسی اقتصادی باید فعال می‌بود و شرکای باجرات را به داخل مناطق آزاد و کشور می‌آورد، وگرنه اگر آنها حاضر نباشند که بیایند، فرقی نمی‌کند که مناطق آزاد خودشان را به عنوان ابزاری برای توسعه کشور نشان دهند.
دیدگاهتان را بنویسید